Διαχείριση Θυμού στα Παιδιά και στους Έφηβους

 

Ο θυμός είναι ένα πολύπλευρο συναίσθημα το οποίο περιλαμβάνει ενόχληση, απογοήτευση, δυσαρέσκεια και εκνευρισμό. Όπως και οι ενήλικες έτσι και τα παιδιά αισθάνονται θυμό. Ο θυμός πηγάζει κυρίως από εξωτερικά ερεθίσματα, αλλά και από ανησυχία για τα προσωπικά μας προβλήματα.

Πιθανά αίτια είναι η αίσθηση ότι παραβιάζεται ο προσωπικός τους χώρος ή ότι τα δικαιώματα τους απειλούνται. Εξαιτίας του αυθόρμητου του χαρακτήρα τους, τα παιδιά και οι έφηβοι συχνά υποθέτουν ότι οι άλλοι τους επιτίθενται εσκεμμένα, ενώ συχνά δε συμβαίνει αυτό. Επιπλέον, ο εγωκεντρισμός τους, δημιουργεί την πεποίθηση ότι οι άλλοι θα πρέπει να ακολουθούν τους δικούς τους κανόνες. Ακόμη, η ζήλια, ο αδελφικός ανταγωνισμός, η αμηχανία, η απογοήτευση και η ταπείνωση μπορεί να οδηγήσουν σε εκρήξεις θυμού. 

Επειδή, ο θυμός μπορεί να οδηγήσει πολύ εύκολα σε κάποια εναντιωματική ή προκλητική συμπεριφορά ή σε λεκτική και σωματική επιθετικότητα, είναι σημαντικό τα παιδιά και οι έφηβοι να βοηθηθούν, ώστε να εντοπίσουν και να αμφισβητήσουν τις μη λειτουργικές σκέψεις που υιοθετούν και διατηρούν τον θυμό τους στο πέρασμα του χρόνου.

Πρόληψη του θυμού σε παιδιά και έφηβους

Υπάρχουν ενέργειες τις οποίες μπορούν να κάνουν οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί για να προλάβουν τις εκρήξεις των παιδιών και των εφήβων!

1. Επιβραβεύστε το παιδί/ τον έφηβο για τη θετική του συμπεριφορά. Σε καταστάσεις που πιθανόν να εμφάνιζε εκρήξεις θυμού, εάν εμφανίζει κατάλληλη συμπεριφορά επαινέστε το.

2. Δώστε του έλεγχο για μικρά πράγματα, όποτε είναι εφικτό, με το να δίνετε επιλογές. Το μικρό κομμάτι ελέγχου που θα του δοθεί μπορεί να μειώσει τις μεγάλες διαμάχες για την εξουσία αργότερα.

3. Προσπαθήστε να αλλάξετε τη δραστηριότητα του παιδιού/έφηβου, αν παρατηρήσετε ότι ασχολείται με κάτι που θα το οδηγήσει σε ξέσπασμα θυμού.

4. Διδάξτε το παιδί/τον έφηβο πώς να ζητά κάτι χωρίς θυμό και στη συνέχεια πραγματοποιήστε το αίτημα του.

5. Παιχνίδια ρόλων: Μέσω φανταστικών σεναρίων και παιχνιδιών εκπαιδεύεται σε ολοένα δυσκολότερες προκλήσεις και μαθαίνει μέσω της μίμησης προτύπου να αναπτύσσει κοινωνικές δεξιότητες, να ρυθμίζει τα συναισθήματα του, αλλά και να διαχειρίζεται το θυμό του σε απαιτητικές καταστάσεις.

6. Πείτε στο παιδί/ έφηβο μερικές θετικές δηλώσεις και ζητήστε του να τις απομνημονεύσει και να τις λέει στον εαυτό του όταν νιώθει θυμωμένο. Οι δηλώσεις αυτές θα του υπενθυμίζουν να επιλέγει σωστούς τρόπους αντίδρασης αντί να ξεσπά.

7. Χρησιμοποιήστε το χιούμορ για να αποσπάσετε την προσοχή του και κρατήστε το μακριά από ξεσπάσματα θυμού. Προσοχή, όμως, σε καμία περίπτωση να μην είναι αστεία που τον γελοιοποιούν.

8. Εάν του είναι δύσκολο να εξηγήσει μία στρεσσογόνα κατάσταση με λόγια ενθαρρύνετε το να την περιγράψει γραπτά. Πιθανόν να του είναι δύσκολο να μιλήσει γι’ αυτή, επομένως το γράψιμο θα το βοηθήσει να εκφραστεί πιο εύκολα.

9. Τεχνική 3 + 10: Πείτε στο παιδί/στον έφηβο, όταν νιώθει ότι θα θυμώσει πολύ και θα χάσει τον έλεγχο να πάρει 3 βαθιές ανάσες και στη συνέχεια να μετρήσει αργά από μέσα του μέχρι το 10. Αυτή η τεχνική θα το βοηθήσει να ηρεμίσει.


Τεχνικές διαχείρισης του θυμού σε παιδιά και έφηβους

Είναι λογικό ότι δεν προβλέπονται και δεν αντιμετωπίζονται όλες οι καταστάσεις που πιθανόν να πυροδοτήσουν τον θυμό στα παιδιά και στους έφηβους. Στις περιπτώσεις αυτές είναι χρήσιμο να υπάρχει ενημέρωση για το πώς βοηθιούνται τα παιδιά και οι έφηβοι για να σταματήσουν τον θυμό τους προτού κλιμακωθεί ανεξέλεγκτα.

Στο σπίτι:

1. Αποφύγετε τη βία. Παραμείνετε ήρεμοι και ελέγξετε τη δική σας αντίδραση. Να θυμάστε ότι κάθε φορά που προσβάλετε και τιμωρείτε το παιδί σας, ουσιαστικά «διδάσκεται» τρόπους εξουσίας, τους οποίους αργά ή γρήγορα θα προσπαθήσει να φτάσει και να ξεπεράσει.

2. Εάν το παιδί σας φαίνεται αναστατωμένο, ρωτήστε το τι του συμβαίνει προτού ξεσπάσει. Δώστε του να καταλάβει ότι μπορεί να σας πει τα πάντα χωρίς να το κρίνετε.

3. Μην το παίρνετε προσωπικά. Το παιδί σας μπορεί να κατευθύνει τον θυμό του σε εσάς, παρόλα αυτά μπορεί να το κάνει γιατί θέλει να το ακούσετε και να κάνετε κάτι.

4. Αγνόηση θυμού: Εάν πιστεύετε ότι το κάνει για να τραβήξει την προσοχή σας, αγνοήστε τον θυμό. Μόλις ηρεμίσει, δώστε του την προσοχή που χρειάζεται.

5. Εύρεση των αιτιών του συναισθήματος. Προσπαθήστε να κατονομάσετε το συναίσθημα ώστε να βοηθήσετε το παιδί σας να βρει αυτό που θέλει ή χρειάζεται. Ψάξτε και βρείτε πιθανές «παγίδες» ανάπτυξης θυμού στο χώρο του σπιτιού και στο πρόγραμμα της οικογένειας.

6. Θέστε όρια στη συμπεριφορά του, καθώς το βοηθάτε να λύσει το πρόβλημα του.

7. Χρήση τεχνικής time-out. Η τεχνική time-out είναι αποτελεσματική φτάνει να έχει προσυμφωνηθεί με το παιδί. Με αυτή την τεχνική διακόπτετε σε οποιοδήποτε μέρος μια συζήτηση που έχει υψηλή ένταση για μερικά λεπτά. Το παιδί μένει μόνο για μερικά λεπτά χωρίς να μιλάει, έχοντας χρόνο να σκεφτεί αυτά που ειπώθηκαν.

 

Στο σχολείο:

1. Προσπαθήστε να παραμείνετε δίπλα στο παιδί/στον έφηβο χωρίς να τρομοκρατηθείτε.

2. Λειτουργήστε προστατευτικά προς το παιδί/τον έφηβο, αποδεχτείτε τα συναισθήματα θυμού του και μην γίνεται επικριτικοί μαζί του.

3. Προσοχή και εγρήγορση, ώστε να βρείτε μια εναλλακτική και δημιουργική διέξοδο.

4. Συζητήστε το συναίσθημα του μαθητή σας σε ουδέτερο και ήρεμο περιβάλλον.

5. Πηγαίνετε ένα περπάτημα ή ακούστε μια μουσική μαζί, δίνοντας του την ευκαιρία να χαλαρώσει.

6. Μάθετε στην/τον μαθήτρια/τή εναλλακτικές τεχνικές αντιμετώπισης μιας στρεσσογόνας κατάστασης. Για παράδειγμα: να μαζέψει κοντά στο σώμα του τα χέρια και τα πόδια, να ακουμπήσει το κεφάλι του στο θρανίο ή να χαλαρώσει τους μύες του σώματός του και να παραμείνει στην ίδια θέση για λίγο.

7. Επιβραβεύστε θετικές συμπεριφορές και αγνοείστε αρνητικές συμπεριφορές.

8. Βάλτε στην/τον μαθήτρια/τή δίπλα από «καλές/ούς» μαθήτριες/τές για να έχει σωστά πρότυπα προς μίμηση.

Συνοπτικά τα παιδιά και οι έφηβοι χρειάζονται αγάπη, υποστήριξη, ενθάρρυνση, στοργή, αποδοχή και προσοχή. Η ζωή είναι γεμάτη από απογοητεύσεις, πόνο, απώλεια και απροσδόκητες αντιδράσεις των άλλων ανθρώπων. Αυτό είναι κάτι που δεν μπορεί να αλλάξει. Εκείνο όμως που μπορεί να αλλάξει είναι ο τρόπος με τον οποίο επιλέγουν οι άνθρωποι να αντιμετωπίσουν τέτοιου είδους γεγονότα.

Εάν παρόλες τις προσπάθειες το παιδί/ο/η έφηβος/η εξακολουθεί να παρουσιάζει έντονες εκρήξεις θυμού μη διστάσετε να ζητήσετε εξειδικευμένη βοήθεια από Σχολικό-Εκπαιδευτικό Ψυχολόγο.

 

Κυριακή Κωνσταντίνου
Σχολική-Εκπαιδευτική Ψυχολόγος (ΒΑ,ΜΑ)
Αριθμός Μητρώου: 810

© 2024 EDON. All Rights Reserved.