Δεκαετία 1965-1974
Στην Πρώτη Γραμμή για την Σωτηρία του τόπου
Αντίσταση σε ξένες και ντόπιες επιβουλές
Η δεκαετία 1965 - 1974 υπήρξε περίοδος αδιάκοπης πάλης για την απόκρουση ξένων συνομωσιών, για την υπεράσπιση της ανεξαρτησίας και της ενότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας. Tο AKEΛ πάντα με γνώμονα το καλώς νοούμενο συμφέρον του Κυπριακού λαού ήταν η κύρια πολιτική δύναμη που στάθηκε με συνέπεια και ανιδιοτέλεια δίπλα στον Πρόεδρο Μακάριο στηρίζοντας την πολιτική του για απόκρουση των ιμπεριαλιστικών σχεδιασμών για διπλή ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα και την Τουρκία, αλλά και άλλων διχοτομικών σχεδίων, αξιοποιώντας μάλιστα τις αδελφικές σχέσεις που είχε με τα κράτη του Κινήματος των Αδέσμευτων αλλά και τα κυβερνώντα κόμματα στις σοσιαλιστικές χώρες για να διασφαλίσει αξιόπιστους συμμάχους της Κύπρου σε δύσκολες ώρες.
H αποτυχία των εχθρών της Κύπρου να καταλύσουν την ανεξάρτητη Κυπριακή Δημοκρατία δια της επιβολής διαφόρων σχεδίων (Άτσεσον, Μπωλ, Λεμνιτσερ) οδηγεί τα ξένα κέντρα αποφάσεων στην πολιτική υπονόμευσης της Κύπρου από τα μέσα.
Έτσι, βάζουν μπρος συνωμοσίες για πραξικοπηματική ανατροπή και δολοφονία του Mακάριου, για εξουθένωση του AKEΛ και άλλων δημοκρατικών δυνάμεων. Στα νέα αυτά σχέδια θα παίξουν καθοριστικό ρόλο η Χούντα των Αθηνών και η ντόπια ακροδεξιά. Ήδη στις αρχές του 1967 τα Γραφεία του ΑΚΕΛ στη Λεμεσό γίνονται στόχος βομβιστικής επίθεσης. Η επίθεση αποτελεί ηχηρό προμήνυμα για τη προετοιμασία ακροδεξιών κύκλων για καινούργια παράνομη δράση. Απάντηση του ΑΚΕΛ αποτελούν μια σειρά από μεγάλες λαϊκές κινητοποιήσεις καταδίκης της παρανομίας και της τρομοκρατίας.
Το πρωί της 21ης Απριλίου 1967 έμελε να είναι καθοριστικότατο για την εξέλιξη των πραγμάτων. Οι συνταγματάρχες Παπαδόπουλος, Πατακός και Μακαρέζος με την υποκίνηση και τη βοήθεια των αμερικάνικων μυστικών υπηρεσιών καταλαμβάνουν πραξικοπηματικά την εξουσία στην Ελλάδα και επιβάλλουν στον ελληνικό λαό φασιστική δικτατορία η οποία θα κρατήσει επτά χρόνια. Κύριος στόχος της «Χούντας των Αθηνών» ήταν το ξεπούλημα της Κύπρου ενώ την ίδια ώρα συνομιλούσαν με την Τουρκία με απώτερο στόχο τη διπλή Ένωση, δηλαδή τη διχοτόμηση της Κύπρου. Θέλουν την Κύπρο να καταστεί ένα αβύθιστο αεροπλανοφόρο του ΝΑΤΟ στην περιοχή, κάτι που καθίσταται αδύνατο με την παρουσία του Μακαρίου και του ΑΚΕΛ.
Τον Μάρτιο του 1969 στην Κύπρο, κάνει την εμφάνιση της η παράνομη οργάνωση “Εθνικό Μέτωπο”. Το Εθνικό Μέτωπο δρα μέχρι τον Μάη του 1970. Προπαγανδίζει υπέρ της Ένωσης και προβαίνει σε βομβιστικές ενέργειες. Αποκορύφωμα της δράσης του ήταν η απόπειρα δολοφονίας του Μακαρίου στις 8 του Μάρτη 1970. Την απόπειρα θεωρείται σήμερα βέβαιο ότι οργάνωσε ο Πολύκαρπος Γιωρκάτζης με την καθοδήγηση των αμερικάνικων μυστικών υπηρεσιών.
Στις 31 Αυγούστου του 1971 έρχεται μυστικά στην Κύπρο ο Γρίβας ο οποίος οργανώνει την EOKA B' και εξαπολύει ένα όργιο τρομοκρατίας με δολοφονίες δημοκρατικών πολιτών, απαγωγές, ανατινάξεις αστυνομικών σταθμών κλπ.
Επιστρατεύεται ακόμα από την Χούντα των Αθηνών και η εκκλησιαστική ιεραρχία με απόπειρα εκκλησιαστικού πραξικοπήματος για καθαίρεση του Μακαρίου, σχέδιο το οποίο τελικά απέτυχε. Αντίστοιχα απέτυχε και το πραξικόπημα το οποίο σχεδίαζαν Χούντα και ΕΟΚΑ Β΄ τον Φλεβάρη του 1972. Αιτία αποτυχίας του πραξικοπήματος του 1972 υπήρξε η συσπείρωση του λαού γύρω από τον δημοκρατικά εκλεγμένο πρόεδρο του οποίου η κύρια δύναμης υποστήριξης ήταν το ΑΚΕΛ.
O αντικομουνισμός, η πατριδοκαπηλία και ο σοβινισμός παίρνουν διαστάσεις πρωτόγνωρες. Όλα αυτά γίνονται με πρόσχημα δήθεν τον αγώνα για Ένωση ενώ στην ουσία προετοιμάζουν το έδαφος για την τουρκική εισβολή.
Πάλη ενάντια στο φασισμό της Χούντας και της ΕΟΚΑ Β΄
Στα χρόνια της πάλης ενάντια στην προδοσία και το φασισμό της χούντας και της EOKA B' το AKEΛ βρίσκεται και πάλι στις πρώτες γραμμές του αγώνα. Στηρίζει με συνέπεια τον Μακάριο και την πολιτική του. Πρωτοστατεί και αναλαμβάνει το κύριο βάρος των λαϊκών κινητοποιήσεων, που επανειλημμένα ματαίωσαν τα πραξικοπηματικά σχέδια. Προειδοποιεί και αποκαλύπτει ανατρεπτικά σχέδια και ζητά αλλά και εισηγείται τη λήψη συγκεκριμένων μέτρων κατά της υπονόμευσης του κράτους.
Απαιτεί κάθαρση στην Εθνοφρουρά, την Αστυνομία και τον κρατικό μηχανισμό. Προβάλλει την ανάγκη ίδρυσης λαϊκής πολιτοφυλακής και προσφέρει για το σκοπό αυτό χίλια μέλη και στελέχη του για να αξιοποιηθούν από τις νόμιμες δυνάμεις του κράτους. Ζητά τον καταρτισμό ολοκληρωμένου επιτελικού σχεδίου για αντιμετώπιση ενδεχόμενου πραξικοπήματος. Ο Μακάριος διστάζει να υιοθετήσει την πρόταση του ΑΚΕΛ. Αντί Λαϊκής Πολιτοφυλακής ιδρύει το Εφεδρικό Σώμα, που στελεχώνεται από μερικές εκατοντάδες δημοκρατικούς πολίτες. Η τελική κατάληξη των γεγονότων απέδειξε πως η εισήγηση του Κόμματος ήταν η μόνη που ενδεχόμενα θα μπορούσε να αποτρέψει την επιτυχία του πραξικοπήματος του Ιούλη.
Το ΑΚΕΛ προειδοποιεί για πραξικόπημα
Δυστυχώς ο κίνδυνος πραξικοπήματος υποτιμήθηκε και οι προτάσεις του AKEΛ δεν υιοθετήθηκαν. Από το βήμα του 13ου Συνεδρίου του ΑΚΕΛ, τον Ιούνιο του 1974, ένα μόλις μήνα πριν τα τραγικά γεγονότα του Ιούλη, ο Γ.Γ. της Κ.Ε. του Κόμματος Εζεκίας Παπαϊωάννου προειδοποιεί: «Όχι μόνο δεν έχουν εγκαταλειφθεί τα εγκληματικά σχέδια κατά της Κύπρου, αλλά και τελειοποιούνται. Κύριος στόχος παραμένει η δολοφονία του Προέδρου Μακαρίου και η πραξικοπηματική κατάληψη της εξουσίας. Ο ιμπεριαλιστικός παράγοντα, οι δικτατορικοί κύκλοι των Αθηνών και οι σοβινιστικοί κύκλοι της Άγκυρας έχουν συνασπιστεί σε μια ανίερη συμμαχία κατά της Κύπρου με στόχο τον διαμελισμό. Η φασιστική δεξιά στην Κύπρο και η τρομοκρατική οργάνωση ΕΟΚΑ Β΄ αποτελούν τα εκτελεστικά όργανα αυτής της πολιτικής».
Όταν με τις διαταγές της Χούντας και των υπερατλαντικών κέντρων αποφάσεων κινήθηκαν τα τανκς της προδοσίας η ηρωική αντίσταση των δημοκρατικών δυνάμεων δεν ήταν σε θέση να σταματήσει το κακό.
Πρωταγωνιστής στην αντίσταση για υπεράσπιση της δημοκρατίας και της νομιμότητας, πρωταγωνιστής και στην υπεράσπιση της εδαφικής ακεραιότητας της Κυπριακής δημοκρατίας
Στις 15 του Iούλη οι ΑΚΕΛιστές σπεύδουν από τους πρώτους να υπερασπίσουν τη δημοκρατία. Tο AKEΛ είανι το μόνο κόμμα που με επίσημη ανακοίνωση του καλεί ολόκληρο το λαό σε συσπείρωση και αντίσταση στο ξενοκίνητο φασιστικό πραξικόπημα. Στελέχη του AKEΛ, της EΔON και των άλλων οργανώσεων του Λαϊκού Κινήματος θυσιάζουν τη ζωή τους ή τραυματίζονται μαχόμενοι για τη δημοκρατία. Χιλιάδες ΑΚΕΛιστές και άλλοι αριστεροί συλλαμβάνονται από τους πραξικοπηματίες και την EOKA B', φυλακίζονται, βασανίζονται και τα ονόματα τους μπαίνουν σε καταλόγους προς εκτέλεση.
Tο φασιστικό πραξικόπημα της Χούντας και της EOKA B' άνοιξε την Κερκόπορτα για την εισβολή του Αττίλα όπως ακριβώς επανειλημμένα είχε προειδοποιήσει το Kόμμα μας. Στις 20 του Iούλη 1974, όταν το δεύτερο μέρος του ιμπεριαλιστικού σχεδίου μπαίνει σε εφαρμογή, το AKEΛ καλεί σε υπεράσπιση της πατρίδας και διακηρύττει ότι δεν θα συμβιβαστεί με την επιδρομή. Oι ΑΚΕΛιστές σπεύδουν για να υπερασπίσουν την ανεξαρτησία της Κύπρου. Πολλοί μάλιστα φεύγουν για το μέτωπο απ' ευθείας από τα μπουντρούμια που τους είχαν ρίξει οι πραξικοπηματίες. O αγώνας είναι άνισος και προδομένος.
Παρά την ηρωική αντίσταση του λαού μας ο Αττίλας καταλαμβάνει το 37% του εδάφους της Κύπρου και εκδιώκει στην προσφυγιά το 1/3 του κυπριακού πληθυσμού. Πολλά μέλη του ΑΚΕΛ και του Λαϊκού Κινήματος έπεσαν ή τραυματίστηκαν στις μάχες ενάντια στον ξένο εισβολέα ή αγνοούνται.
Τραγικός επίλογος της δράσης του Ιμπεριαλισμού και του Σοβινισμού
Το φασιστικό πραξικόπημα και η τουρκική εισβολή και κατοχή ήταν μια μεγάλη τραγωδία που κτύπησε τον τόπο και το λαό μας. Αν υιοθετούνταν οι προτάσεις του ΑΚΕΛ τα πράγματα πιθανόν να ήταν σήμερα πολύ διαφορετικά. Μετά την τραγωδία του 1974 δημιουργήθηκε μια εντελώς καινούργια κατάσταση. Το ΑΚΕΛ βρέθηκε και πάλι στην πρώτη γραμμή της πάλης για την αντιμετώπιση των συνεπειών της προδοσίας και της εισβολής, στον αγώνα για απαλλαγή από την κατοχή, για επαναπροσέγγιση και για επανένωση της Κύπρου και του λαού μας.