Η ιστορική απόφαση της 16ης Ιούνη 1943
Η συμβολή του ΑΚΕΛ στον αγώνα κατά του χιτλεροφασισμού
Συμπληρώνονται το 2015, 72 χρόνια από την ιστορική απόφαση της Κεντρικής Επιτροπής του ΑΚΕΛ να καλέσει τα μέλη του να στρατευτούν εθελοντικά στο πλευρό των δυνάμεων όπου πολεμούσαν να σταματήσουν την επέλαση του χιτλεροφασισμού.
Φυσικά αυτή η απόφαση δεν ήταν μια μεμονωμένη ενέργεια του ΑΚΕΛ αλλά προηγήθηκαν και μια σειρά από άλλα γεγονότα. Αρχικά με την ίδρυση του ΑΚΕΛ το 1941 το ίδιο το κόμμα αυτοπροσδιορίστηκε ως δημοκρατικό, αντιφασιστικό και αντιχιτλερικό και οργανώνει αντιφασιστικές επιτροπές σε όλο το νησί. Το 1942 καταθέτει προτάσεις μέσω ενός υπομνήματος στην αποικιακή κυβέρνηση για το πώς μπορεί να συμβάλλει ο κυπριακός λαός στη νίκη των συμμάχων εναντίον των φασιστικών-χιτλερικών στρατευμάτων και κάνοντας πράξη τις θέσεις του καλεί τον κυπριακό λαό να προσφέρει χωρίς πληρωμή μια μέρα δουλειάς για την άμυνα της Κύπρου.
Χρέος προς την πατρίδα και την ανθρωπότητα
Η απόφαση της 16ης του Ιούνη 1943 ήρθε ως επιστέγασμα όλων των πιο πάνω ενεργειών. Δεν είναι καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι αυτή η απόφαση στεγάστηκε κάτω από τον τίτλο για «ενεργότερη συμμετοχή του Κόμματος στην πολεμική προσπάθεια». Τα μέλη του κόμματος και όχι μόνο, δέχτηκαν με ενθουσιασμό την απόφαση και υπήρξε η έντονη προθυμία αρκετών να καταταγούν στο στρατό. Στη συνδιάσκεψη που έγινε στις 27 Ιουνίου μέσα σε μια ενθουσιώδη ατμόσφαιρα, το ΑΚΕΛ ενέκρινε περίπου χίλιους εθελοντές όπου έντεκα εξ αυτών ήταν μέλη της Κεντρικής Επιτροπής. Την ίδια μάλιστα μέρα παρουσιάστηκαν σε στρατόπεδο στα Πολεμίδια όπου οι 800 έγιναν δεκτοί από τις αποικιακές αρχές. Το ΑΚΕΛ άνοιξε τότε το δρόμο σε ακόμα πιο πολλούς κύπριους να δηλώσουν εθελοντές, όπως και έγινε, καθώς αυτή η κίνηση έτυχε ευρείας αποδοχής.
Η μαζική ένταξη στις Βρετανικές δυνάμεις των 800 εθελοντών του ΑΚΕΛ και η συμμετοχή τους μαζί με τους χιλιάδες άλλους Κύπριους στις διάφορες μάχες κατά του φασισμού αποτελούν απόδειξη για το πώς το νέο αυτό κόμμα αντιμετώπιζε το χρέος προς την πατρίδα και την ανθρωπότητα γενικότερα. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως το ΑΚΕΛ ως νέο κόμμα αριθμούσε μόνο δυο χιλιάδες μέλη εκ των οποίων τα μισά ήταν πρόθυμοι να καταταγούν στο πλευρό του συμμαχικού στρατού. Εύκολα μπορεί να διακρίνει κανείς πως το κόμμα έθετε το συμφέρον της πατρίδας αλλά και του κόσμου γενικότερα πάνω από το κομματικό καλό και πως η απόφαση της 16ης Ιουνίου ήταν μια συνειδητή πολιτική πράξη.
Το ΑΚΕΛ μπροστάρης στον αγώνα για αποστράτευση
Το κεφάλαιο της 16ης του Ιούνη 1943 έκλεισε με τον εξ ίσου σημαντικό και δραματικό αγώνα για την αποστράτευση. Η άρνηση των αποικιοκρατών να αποστρατεύσουν τους κύπριους εθελοντές μετά το τέλος του πολέμου και τα σχέδια τους να τους χρησιμοποιήσουν ως δυνάμεις καταστολής ενάντια σε αντιαποικιακά κινήματα άλλων χωρών, βρήκε τη σθεναρή αντίσταση των ΑΚΕΛιστών οι οποίοι πάλεψαν για να επαναπατρισθούν οι εθελοντές. Μετά από αφόρητες πιέσεις και διαβήματα του κυπριακού λαού, με μπροστάρη πάντοτε το ΑΚΕΛ , οι Βρετανοί αναγκάστηκαν να προχωρήσουν στην αποστράτευση των κυπρίων εθελοντών. Στον μεγάλο αγώνα των κυπρίων για αποστράτευση έπεσε νεκρός ο ήρωας μέλος του ΑΚΕΛ, Τάκης Κυθραιώτης.
Η 16η Ιουνίου αποτελεί φάρο καθώς υπήρξε η μαζικότερη εθελοντική κατάταξη στον αγώνα ενάντια στο φασισμό και έδειξε το δρόμο σε ολόκληρο το λαό. Το ΚΚΚ-ΑΚΕΛ έχει σχεδόν 90 ολόκληρα χρόνια τιμημένης ιστορίας και ένδοξου παρελθόντος να το ακολουθούν και βρέθηκε στα ίδια χαρακώματα με την υπόλοιπη προοδευτική ανθρωπότητα όπου και όποτε χρειαζόταν, σε αντίθεση με άλλους που βρέθηκαν στα χαρακώματα του εχθρού ξεπουλώντας τη μισή Κύπρο κάποια χρόνια αργότερα.