«Το Παρίσι των εργατών με την Κομμούνα του, θα γιορτάζεται σαν δοξασμένος προάγγελος μιας νέας κοινωνίας. Τους μάρτυρές της τους έχει κλείσει μέσα στη μεγάλη της καρδιά η εργατική τάξη. Τους εξολοθρευτές της τους κάρφωσε κιόλας η ιστορία στον πάσσαλο της ατίμωσης απ' όπου δεν μπορούν να τους λυτρώσουν μήτε όλες οι προσευχές των παπάδων τους.» Καρλ Μαρξ
Η Κομμούνα, η κοινωνία που παρήγαγαν τα ιστορικά γεγονότα στο Παρίσι το 1871, δεν ήταν ένα θεόσταλτο φαινόμενο χωρίς κάποια προεργασία, χωρίς ρίζες και χωρίς εξέλιξη μέσα στη γαλλική κοινωνία. Η γαλλική, και δη η παρισινή, κοινωνία αποτελούσε για πάνω από ένα αιώνα την επαναστατική πρωτοπορία της Ευρώπης, πριν καταφέρει η εργατική τάξη να νικήσει για πρώτη φορά, έστω για μόνο 72 μέρες. Από τη μεγάλη αστική Γαλλική Επανάσταση (1789),τη δεύτερη Γαλλική Επανάσταση (1830), την Άνοιξη των Λαών (1848) και τη διάδοση των επαναστατικών ιδεών της τριετίας 1786-1789 μέχρι τις μέρες της Κομμούνας, η Γαλλία βρισκόταν μονίμως στην πάλη με τον παλιό κόσμο, το καπιταλισμό και την εξουσία της αστικής τάξης.
Στις 28-09-1864 ιδρύθηκε στο Λονδίνο η Ά Διεθνής που αποτέλεσε σημαντική εξέλιξη στο παγκόσμιο εργατικό κίνημα. Χωρίς την ύπαρξη της, η Κομμούνα δεν θα είχε γίνει αυτό στο οποίο εξελίχθηκε. Το 1866, ξεσπά καπιταλιστική κρίση που εξαθλιώνει περαιτέρω την εργατική τάξη στην Ευρώπη, επηρεάζοντας περισσότερο τις πιο ανεπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες (Γαλλία - Γερμανία).
Τα γεγονότα της Κομμούνας του Παρισιού και ο γαλλο-πρωσικός πόλεμος του 1870-71.
Στις 19 Ιουλίου 1870 ο Αυτοκράτορας Ναπολέων ο ΙΙΙ, ανακοινώνει τον πόλεμο με την Πρωσία. Ακολούθησαν βαριές ήττες για τη Γαλλία, που συνθηκολόγησε με διαταγή του Αυτοκράτορα με αποτέλεσμα στο Παρίσι να δημιουργηθεί επαναστατικός αναβρασμός. Oι βουλευτές αναγκάζονται από τον εξεγερμένο λαό να διακηρύξουν την εκθρόνιση του Αυτοκράτορα και να ανακηρύξουν τη δημοκρατία, με επικεφαλής της προσωρινής «κυβέρνηση εθνικής άμυνας», τον Θιέρσο. Είναι εμφανείς οι πατριωτικές αυταπάτες της εργατικής τάξης, αφού δέχεται λανθασμένα να ηγηθεί της κατάστασης η αστική κυβέρνηση. Ο Μαρξ προειδοποιούσε από πολύ πριν «μην αφήσετε να σας συνεπαίρνουν οι εθνικές παραδόσεις του 1792...αναπτύσσεται την οργάνωση της τάξης σας…οι Γάλλοι εργάτες δεν πρέπει να επαναλάβουν το παρελθόν, μα να οικοδομήσουν το μέλλον.»
Οι Γερμανοί φτάνουν έξω από το Παρίσι και το πολιορκούν. Η αστική τάξη ζητά άμεσα ειρήνη άνευ όρων ενώ οι εργάτες ζητούν συνέχιση της αντίστασης. H κυβέρνηση πάει σε πλήρη συνθηκολόγηση με τους Γερμανούς. Μαζί με τις εδαφικές παραχωρήσεις ακολουθούν και οι δυσβάστακτοι οικονομικοί όροι της συνθηκολόγησης, που θα φόρτωναν στους ώμους του λαού. Για τούτο και όταν έκλεισε η συνθήκη ειρήνης, η αστική τάξη προσπάθησε να πάρει τα όπλα από τους εργάτες, που τους προκαλούσαν τρόμο.
Κάτω από τις εξελίξεις, καθήκον των εργατών στο Παρίσι ήταν η απελευθέρωση της Γαλλίας από τους Γερμανούς και η σοσιαλιστική απελευθέρωση των εργατών από τον καπιταλισμό, κάτι που η κυβέρνηση φοβάται περισσότερο σε σχέση με τη Γερμανική απειλή, αφού απειλεί τα ταξικά της συμφέροντα.
Στις 15-2-1871 η εθνοφυλακή των εργατών εκλέγει την Κεντρική Επιτροπή που οργανώνει την εξοπλισμένη εργατική τάξη. Στις 18/3 ο Θιέρσος επιτίθεται αποτυχημένα στις εργατικές κατοικίες του Παρισιού. Ο λαός ξεσηκώνεται και ο ταξικός πόλεμος ανάμεσα στην εργατική τάξη και την αστική ξεκινά. Στις 26/03 εκλέγεται η Παρισινή Κομμούνα ενώ στις 28/03 η Κεντρική Επιτροπή της εθνοφρουράς παραδίδει την εξουσία στην Κομμούνα. Οι εξεγερμένοι καταλαμβάνουν το Δημαρχείο και υψώνουν την κόκκινη σημαία. Στις ημέρες ύπαρξης της, η Κομμούνα πραγματοποιεί πρωτόγνωρες μεταρρυθμίσεις που ως τότε έμεναν στη σφαίρα της θεωρίας. Το περιεχόμενο της εξουσίας της, είναι τελείως διαφορετικό απ΄ ό,τι είχε γνωρίσει ως τότε η ανθρωπότητα. Καταργείται η υποχρεωτική στρατιωτική θητεία και δημιουργείται Εθνοφρουρά. Καθιερώνεται η δημόσια και δωρεάν παιδεία, διαχωρίζεται η Εκκλησία από το κράτος με κατάργηση του εκκλησιαστικού προϋπολογισμού και εθνικοποίηση εκκλησιαστικών ακινήτων. Καθιερώνεται η δημοσιότητα των συνεδριάσεων της Κομμούνας ενώ όλα τα εγκαταλελειμμένα εργαστήρια παραδίδονται στους εργάτες και λειτουργούν σε συνεταιριστική βάση. Διορίζεται επιτροπή για αναδιοργάνωση των πολιτικών δικαστηρίων με βάση το καθολικό εκλογικό δικαίωμα και καταργείται η ποινική και αστική δικαιοδοσία των επιχειρηματιών στους τόπους δουλειάς.
Στις 28 του Μάη 1871, η Παρισινή Κομμούνα πνίγεται στο αίμα, με την αγριότητα των νικητών να ξεπερνάει κάθε προηγούμενο. Σχεδόν 100.000 Παριζιάνοι καταλήγουν στη φυλακή ή εξορίζονται ή εκτελούνται. 72 μέρες ήταν αρκετές για να σφραγίσει η Κομμούνα την ανθρωπότητα και το ματωμένο τέλος της να δώσει σοβαρή εμπειρία για τη διεξαγωγή της πάλης των εργατών με τους ταξικούς εχθρούς.
Τα δύο λάθη της Κομμούνας σύμφωνα με τον Β.Ι Λένιν
Το πρώτο λάθος ήταν η μη «απαλλοτρίωση των απαλλοτριωτών», καθώς παρασύρθηκε από το όνειρο της ανώτερης Δικαιοσύνης, σε μια χώρα που θα την ενώνει το πανεθνικό καθήκον. Το δεύτερο λάθος είναι η υπερβολική μεγαλοψυχία του. Έπρεπε να εξοντώσει τους εχθρούς του και όχι να προσπαθήσει να επιδράσει ηθικά επάνω τους. Αντί να ολοκληρώσει τη νίκη του στο Παρίσι με αποφασιστική επίθεση ενάντια στις Βερσαλλίες, αργοπόρησε κι έδωσε στην αστική κυβέρνηση των Βερσαλλιών τον καιρό να συγκεντρώσει τις σκοτεινές δυνάμεις και να προετοιμαστεί για τη ματωμένη εβδομάδα του Μάη.
Συμπεράσματα
Παρόλα όμως τα λάθη της, η Κομμούνα αποτελεί το πιο υψηλό παράδειγμα του προλεταριακού κινήματος του 19ου αιώνα. Έδειξε τη πραγματική δύναμη της εργατικής τάξης απέναντι στους εκμεταλλευτές της, διέλυσε τις πατριωτικές αυταπάτες κι έκανε θρύψαλα την απλοϊκή πίστη ότι οι επιδιώξεις της αστικής τάξης είναι πανεθνικές. Η Κομμούνα έμαθε στην ευρωπαϊκή εργατική τάξη, να βάζει συγκεκριμένα τα καθήκοντα της σοσιαλιστικής επανάστασης. Το ιστορικό έργο της Κομμούνας είναι έργο ζωτικής σημασίας για τη ταξική πάλη της εργατικής τάξης, για τη θεωρητική μόρφωση και διαπαιδαγώγηση της εργατικής τάξης ως προς το καθήκον εκπλήρωσης της ιστορικής της αποστολής: το νομοτελειακό πέρασμα στην ανώτερη κοινωνική βαθμίδα της ιστορίας, τον σοσιαλισμό – κομμουνισμό.
Τόμης Χρυσοστόμου
Μέλος Επαρχιακού Μορφωτικού Γραφείου ΕΔΟΝ Λεμεσού
