Οι ανταγωνισμοί των αστικών τάξεων Ελλάδας και Τουρκίας, για τον έλεγχο των αγορών και των πρώτων υλών στην Ανατολική Μεσόγειο, δημιουργούν σημαντικά προβλήματα στην περιοχή μας. Παρά τις διαφορές των δυο αστικών τάξεων, έχουν και οι δύο ένα κοινό εσωτερικό εχθρό που απειλεί την εξουσία τους. Ο κοινός εχθρός είναι η εργατική τάξη, από την οποία οι αστοί καρπώνονται τον παραγόμενο πλούτο.
Ο τρόπος οργάνωσης της κοινωνίας είναι ταξικός. Οι ταξικές κοινωνίες είναι διαιρεμένες σε τάξεις, εκ των οποίων μία, η κυρίαρχη, αυτή που έχει επιβάλει τις δικές της σχέσεις παραγωγής και βρίσκεται στην εξουσία, λειτουργεί με βάση τα δικά της συμφέροντα, εκμεταλλευόμενη βασικά την άλλη, την κυριαρχούμενη τάξη. Στην σημερινή καπιταλιστική κοινωνία, είναι οι καπιταλιστές και οι προλετάριοι, η αστική και η εργατική τάξη. Η πάλης των τάξεων είναι η κινητήρια δύναμη της κοινωνικής εξέλιξης. Το αποτέλεσμα της ταξικής πάλης είναι το πέρασμα από έναν κοινωνικοοικονομικό σχηματισμό σε έναν άλλο, ανώτερο σε σχέση με τον προηγούμενο, στην καπιταλιστική κοινωνία, οδηγεί αναπόφευκτα στη σοσιαλιστική επανάσταση, που οδηγεί στην οικοδόμηση της σοσιαλιστικής κοινωνίας.
Η αστική τάξη δεν μπορεί προφανώς να μένει αμέτοχη όταν απειλούνται τα συμφέροντα της. Για αυτό χρησιμοποιεί τα δικά της εργαλεία για να σταματήσει αυτή την εξέλιξη. Ένα βασικό εργαλείο της αστικής τάξης είναι ο εθνικισμός. Ο εθνικισμός είναι ιδεολογία που τρέφει την αντίληψη της ανωτερότητας του έθνους και προωθεί την αντίληψη ότι τα συμφέροντα των λαών προωθούνται με βάση την εθνική τους ταυτότητα. Ο εθνικισμός δημιουργεί εχθρούς με βάση τη θρησκεία, τη γλώσσα ή την γεωγραφική θέση. Τον εθνικισμό χρησιμοποιούν οι αστικές τάξεις και των δύο χωρών, Ελλάδας και Τουρκίας, καλλιεργώντας το μίσος μεταξύ των λαών τους για να τους διχάσουν και να τους αποπροσανατολίσουν από τις ταξικές διεκδικήσεις.
Η κυρίαρχη τάξη, πλέκει τον μανδύα των εθνικών διεκδικήσεων και συμφερόντων, αποπροσανατολίζοντας την εργατική τάξη από τις πραγματικές συνθήκες για τις οποίες θα έπρεπε να ανησυχεί και να οργανώνεται. Οι μισθούς πείνας, η ανεργία, η ακρίβεια, οι εκποιήσεις σπιτιών, η μείωση των προϋπολογισμών της παιδεία και της υγείας, η αύξηση των πολεμικών εξοπλισμών, οι αντιλαϊκές πολιτικές γενικότερα, μπαίνουν σε δεύτερη μοίρα στο κάδρο των διεκδικήσεων των λαών.
Οι οξυμένες συνθήκες μεταξύ των δύο χωρών δίνουν τροφή και αφυπνίζουν ή ενισχύουν τα εθνικιστικά αισθήματα του λαού. Την ώρα που ο τουρκικός λαός εξαιτίας των πολιτικών της κυβέρνησης Ερντογάν αντιμετωπίζει τεράστια οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα, η συμπεριφορά και η ρητορική της κυβέρνησης γίνεται ολοένα και πιο επιθετική απέναντι στην Ελλάδα. Τα ΜΜΕ στην Τουρκία, ως στήριγμα της αστικής τάξης, προβάλλουν τον Ερντογάν να μιλά για το μεγάλο Τουρκικό έθνος, τις εξόδους των ερευνητικών πλοίων στο Αιγαίο, τα Τουρκικά αεροπλανοφόρα να παραβιάζουν τον ελληνικό εναέριο χώρο. Θέλουν να καλλιεργήσουν την εντύπωση, προς τον Τούρκο εργαζόμενο, μιας δυνατής χώρας που προστατεύει το λαό της και διεκδικεί για τα συμφέροντά του. Την ίδια ώρα η Ελλάδα με την κυβέρνηση Μητσοτάκη, αντιμετωπίζει αντίστοιχα εσωτερικά προβλήματα. Επίσης, τα ΜΜΕ στην Ελλάδα παρουσιάζουν συνεχώς τις απειλητικές κινήσεις της Τουρκικής επεκτατικότητας, τις πολεμικές ενισχύσεις και την ετοιμότητα για μια πιθανή πολεμική σύρραξη και φυσικά το Πρωθυπουργό ως τον φύλακα του Ελληνικού έθνους. Τα προβλήματα των εργαζομένων και τα εσωτερικά προβλήματα χώνονται κάτω από το χαλί.
Διαχρονικά, μπορούμε να παρατηρήσουμε ότι όταν οι κυβερνήσεις βρίσκονται σε δύσκολες περιόδους κρίσης, όπως αυτή των τελευταίων χρόνων αλλά και σε περιόδους εκλογών που τα εσωτερικά προβλήματα βρίσκονται ψηλά στην πολιτική επικαιρότητα και ατζέντα, καταφεύγουν σε τέτοιες πρακτικές προκαλώντας εντάσεις με τη ρητορική και τις ενέργειες τους. Για παράδειγμα, μέχρι το Σεπτέμβρη του 2022, υπήρξαν τέσσερις υπερπτήσεις, 110 παραβιάσεις και 12 παραβάσεις από την Τουρκική κυβέρνηση. Να σημειώσουμε απλά πως φέτος θα πραγματοποιηθούν Γενικές εκλογές στην Τουρκία.
Αυτές οι συνθήκες που δημιουργούνται είναι επικίνδυνες για τους λαούς της περιοχής, καθώς δημιουργούνται προϋποθέσεις για ενδεχόμενο ξέσπασμα πολεμικής σύρραξης, που δεν μπορούμε να κρίνουμε μέχρι που μπορεί να φτάσει.
Οι οξυμένες συνθήκες ανάμεσα στις δύο χώρες υποχωρούν όταν υπάρξουν αναγκαίοι λόγοι. Οι πρόσφατοι σεισμοί στη Τουρκία ανάγκασαν και τις δύο κυβερνήσεις να αλλάξουν ρητορική και να δώσουν χέρι βοηθείας στους πληγέντες. Το ίδιο συνέβη το 1999 μετά τους μεγάλους σεισμούς στην Τουρκία που ακολουθήθηκε η «διπλωματία του σεισμού» για ένα διάστημα, μέχρι να οξυνθούν και πάλι οι σχέσεις τους.
Μέσα σε αυτές τις συνθήκες το Κυπριακό πρόβλημα δεν μένει ανεπηρέαστο. Οι οξυμένες συνθήκες δεν χτίζουν πρόσφορο έδαφος για συνομιλίες. Το Κυπριακό πρόβλημα αποτελεί κομμάτι των «παιχνιδιών» που στήνονται. Η τουρκική αδιαλλαξία και οι προκλητικές θέσεις της Τουρκίας σε σχέση με την επιδιωκόμενη λύση δύο κρατών στο Κυπριακό, οι προκλητικές ενέργειες σε σχέση με την ΑΟΖ, το άνοιγμα της πόλης των Βαρωσίων, δεν είναι ξεκομμένα από τις ειδικές ισορροπίες που δημιουργούνται από αυτές τις συνθήκες. Την ώρα που η Τουρκική κυβέρνηση παραβιάζει τον ελληνικό εναέριο χώρο, η ελληνοκυπριακή αστική τάξη καλλιεργεί στον Ελληνοκύπριο πως δεν τίθεται θέμα λύσης του Κυπριακού με αυτή την Τουρκία, κρύβοντας τις δικές της ευθύνες και την αρνητική της στάση κάτω απ’ το χαλί, ρίχνοντας το φταίξιμο στην επιθετικότητα της Τουρκικής πλευράς χωρίς καμία προσπάθεια για εξομάλυνση των σχέσεων. Αυτό ακριβώς έκανε η κυβέρνηση Αναστασιάδη-ΔΗΣΥ μετά την κατάρρευση των συνομιλιών στο Κρανς Μοντανά. Κρύφτηκε πίσω από την Τούρκικη ρητορική και δεν έκανε καμία ουσιαστική προσπάθεια για επανέναρξη των συνομιλιών. Οπόταν οι οξυμένες συνθήκες ανάμεσα στις δύο εγγυήτριες δυνάμεις πολλαπλασιάζουν τον κίνδυνο μη λύσης του Κυπριακού.
Ο ρόλος των κομμουνιστικών κινημάτων σε Ελλάδα, Κύπρο και Τουρκία είναι η ανάπτυξη της ταξικής συνείδησης και του Διεθνισμού. Χρειάζεται περεταίρω ιδεολογική ζύμωση, ενίσχυση της συνδικαλιστική οργάνωσης στους χώρους εργασίας, ενίσχυση των διεκδικήσεων και των αγώνων της εργατικής τάξης. Τέτοιες δράσεις είναι που εμπεδώνουν στους λαούς την ταξική συνείδηση. Μόνο με αυτό το τρόπο θα αντιληφθούν οι λαοί σε Ελλάδα, Τουρκία και Κύπρο πως τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν είναι κοινά: Φτώχεια, ανισότητα, εκμετάλλευση, όπως και ο εχθρός είναι κοινός: Κεφαλαιοκράτες που πλουτίζουν εις βάρος των εργαζομένων.
Μηνάς Δημητρίου
Μέλος Ε.Γ. ΕΔΟΝ Λάρνακας
Μέλος Γραφείου Διεθνών Σχέσεων Κ.Σ. ΕΔΟΝ