1. Τι είναι το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων (ΤΚΑ);
Οι Κοινωνικές Ασφαλίσεις είναι μια από τις σημαντικότερες κατακτήσεις των εργαζομένων. Είναι το αποτέλεσμα μακροχρόνιων και σκληρών αγώνων της εργατικής τάξης με επικεφαλής το ταξικό συνδικαλιστικό κίνημα της Αριστεράς.
Η ΠΕΟ είναι η πρώτη που υπέβαλε τη διεκδίκηση για Κοινωνικές Ασφαλίσεις από την ίδρυση της, το 1941. Η αστική τάξη και το αποικιακό καθεστώς τότε αντιδρούσαν στις εργατικές διεκδικήσεις και ισχυρίζονταν ότι η κυπριακή εργατική τάξη δεν ήταν ώριμη (!!) για Κοινωνικές Ασφαλίσεις.
Η ίδρυση των Συντεχνιακών Κοινωνικών Ασφαλίσεων με τα Ιατρεία και Φαρμακεία σε όλες τις πόλεις που λειτουργούν μέχρι σήμερα και εξυπηρετούν χιλιάδες εργαζόμενους και τις οικογένειες τους, ήταν ουσιαστικά ο πρόδρομος των Κρατικών Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Άσκησαν θετική επίδραση για τη θέσπιση της πρώτης Νομοθεσίας Περί Κοινωνικών Ασφαλίσεων τον Οκτώβρη του 1956 με εφαρμογή από τις 7 Ιανουαρίου 1957.
Το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων, είναι το κρατικό ταμείο μέσα στο οποίο συγκεντρώνονται όλες οι εισφορές των ασφαλισμένων εργαζομένων, των εργοδοτών τους και του κράτους με στόχο τη δημιουργία των συντάξεων των εργαζομένων.
Οι εισφορές στο ΤΚΑ κατανέμονται ως εξής: Η ολική εισφορά είναι 16.6% του μισθού του εργαζόμενου. 6.3% πληρώνεται από τον εργοδότη, 6.3% από τον εργαζόμενο και 4% από το κράτος. Σε περιπτώσεις μαθητευομένων εργαζόμενων χωρίς απολαβές, ο εργοδότης είναι υποχρεωμένος να πληρώνει τόσο τη δική του εισφορά, όσο και την εισφορά του μαθητευόμενου.
2. Τα κόμματα ΔΗΣΥ, ΔΗΚΟ, ΕΔΕΚ και ΕΥΡΩΚΟ, ισχυρίζονται ότι είναι αναγκαία η επέκταση των ορίων αφυπηρέτησης λόγω των προβλημάτων βιωσιμότητας του Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Υπάρχουν και αν ναι ποια τα προβλήματα βιωσιμότητας του ΤΚΑ;
Το ΤΚΑ όντως αντιμετωπίζει πρόβλημα βιωσιμότητας. Εάν δεν αλλάξει τίποτε στα σημερινά δεδομένα, γύρω στο 2013 τα έσοδα από τις εισφορές θα είναι λιγότερα από τα έξοδα για συντάξεις, δηλαδή το ταμείο θα αρχίσει να χρησιμοποιεί το αποθεματικό του. Αν δεν ληφθεί κανένα μέτρο, τότε γύρω στο 2022 θα εκλείψουν και τα αποθεματικά και θα καταρρεύσει. Άρα θα πρέπει να παρθούν κάποια μέτρα.
Η πίεση που υπάρχει είναι να αντιμετωπιστεί αυτό το πρόβλημα με τους εξής τρόπους. α) να αυξηθούν οι εισφορές, β) να μειωθούν τα ωφελήματα, γ) να αυξηθούν τα όρια αφυπηρέτησης, έτσι λιγότερα χρόνια συντάξεων. Αυτή είναι μαθηματική και όχι κοινωνική λογική. Θα πρέπει να πληρώσουν περισσότερα αυτοί που έχουν τα περισσότερα χωρίς να επηρεάζονται τα ωφελήματα των εργαζομένων, ούτε να επεκταθούν τα όρια. Είμαστε έτοιμοι να αποδεχτούμε την αύξηση των εισφορών, οι οποίες είναι από τις χαμηλότερες στην Ευρώπη. Αυτό το μέτρο είναι κοινωνικά ισορροπημένο με την έννοια του ότι θα δίνουν και οι εργοδότες και το κράτος εκτός από τους εργαζόμενους. Έτσι, οι εργαζόμενοι «αγοράζουν» κάτι το οποίο κανένα ποσό δεν μπορεί να «αγοράσει» και αυτό είναι ο χρόνος.
Παράλληλα, είναι αδιανόητο να χρησιμοποιηθούν χρήματα των εργαζομένων για στήριξη του χρηματιστηρίου. Διαφωνούμε με την οποιαδήποτε σκέψη για κατάθεση των χρημάτων του ΤΚΑ στο ΧΑΚ. Παρόμοιες προτάσεις ακούονταν και στο παρελθόν επί διακυβέρνησης του ΔΗΣΥ και ο καθ’ ένας μπορεί να φανταστεί πιο θα ήταν σήμερα το αποτέλεσμα, αν εισακούονταν αυτές οι φωνές και δεν προβάλλαμε η ΠΕΟ και το ΑΚΕΛ, σθεναρή αντίσταση.
3. Τι προτείνουμε για τη διασφάλιση της βιωσιμότητας του ΤΚΑ;
Μερικές από τις κύριες προτάσεις που έχει κατά διαστήματα προτείνει η ΠΕΟ και το ΑΚΕΛ για διασφάλιση της βιωσιμότητας του ΤΚΑ χωρίς την επέκταση των ορίων αφυπηρέτησης ή άλλα μέτρα εναντίον των εργαζομένων είναι:
Είμαστε έτοιμοι να αποδεχθούμε αύξηση των εισφορών στο ΤΚΑ κατά 1,3% κάθε 5 χρόνια για 7 φορές. Αυτή η αύξηση θα πρέπει να επιμεριστεί από 38% στους μισθωτούς και στους εργοδότες και 24% κράτος.
άμεση βελτίωση των επιτοκίων που καταβάλει η Κεντρική Τράπεζα.
να απαλλαγούν οι τόκοι των καταθέσεων του ΤΚΑ από τη φορολογία του 10% για την άμυνα και να γίνεται η ίδια μεταχείριση όπως στα Ταμεία Προνοίας, δηλαδή φορολογία 3%.
Πάταξη της αδήλωτης εργασίας. Η αδήλωτη εργασία δεν έχει κοινωνικές ασφαλίσεις, με αποτέλεσμα να χάνονται εκατομμύρια λίρες από το ΤΚΑ.
4. Ποια είναι η σημερινή κατάσταση με τα όρια αφυπηρέτησης;
Τα όρια αφυπηρέτησης στο Δημόσιο Τομέα έχουν ήδη αυξηθεί από το 60ο στο 63ο έτος ηλικίας. Παρά τις προβλέψεις και προειδοποιήσεις ολοκληρου του Λαϊκού Κινήματος της Κύπρου για τις επιπτώσεις του μέτρου αυτού και στον ιδιωτικό τομέα, δυστυχώς η κυβέρνηση Παπαδόπουλου προχώρησε στην υλοποίηση του, παρά τις ρητές προγραμματικές δεσμεύσεις. Τώρα, για τον ιδιωτικό τομέα υπάρχει η πρόθεση της για αύξηση του ορίου αφυπηρέτησης από το 63ο στο 65ο έτος ηλικίας με παράλληλη πρόταση για μειωμένες συντάξεις σε όσους προαιρετικά αφυπηρετούν στο 63ο έτος ηλικίας.
5. Γιατί διαφωνούμε με την επέκταση του ορίου αφυπηρέτησης και ποιες θα είναι οι επιπτώσεις από τυχόν εφαρμογή μια τέτοιας πολιτικής;
Για να απαντηθεί σφαιρικά το πιο πάνω ερώτημα, θα πρέπει πρώτα να αναλυθεί σε συντομία το γενικότερο πλαίσιο της φιλοσοφίας της πολιτικής αύξησης του ορίου αφυπηρέτησης. Η Ε.Ε. μέσα από τις νεοφιλελεύθερες προσεγγίσεις έχει εισάγει ως μέτρο την αύξηση των ορίων αφυπηρέτησης των εργαζομένων με τη δικαιολογία ότι τα όρια ζωής έχουν επίσης αυξηθεί!
Ουσιαστικά η πολιτική αυτή εξυπηρετεί τα συμφέροντα του μεγάλου κεφαλαίου και των πολυεθνικών. Αντιστρατεύεται τα συμφέροντα των εργαζομένων και της νεολαίας.
Η πολιτική αυτή στοχεύει στη δημιουργία μιας τεράστιας «αγοράς εργασίας», η οποία θα σχηματιστεί από την «κράτηση» των θέσεων εργασίας διαμέσου της επέκτασης των ορίων αφυπηρέτησης. Έτσι, η μεγάλη προσφορά εργασίας που θα δημιουργηθεί, η τεράστια στρατιά ανέργων, θα μετατραπεί σε ένα ακόμα πεδίο στυγνής εκμετάλλευσης. Ως συνέπεια της μεγάλης προσφοράς εργασίας, το κεφάλαιο θα θέτει πιο δυσμενής όρους για τους εργαζόμενους όπως μειωμένοι μισθοί, μειωμένα ωφελήματα, συντάξεις, ευέλικτες μορφές εργασίας, κατάργηση του 8ώρου κλπ.
Η πολιτική αύξησης του ορίου αφυπηρέτησης, με το «επιχείρημα» ότι ο χρόνος ζωής του ανθρώπου έχει μεγαλώσει, ουσιαστικά γυρίζει το χρόνο πίσω στις αντιλήψεις του 19ου αιώνα, σε μια εποχή όπου η διάρκεια ζωής του ανθρώπου ήταν συνυφασμένη με την εργασία. Αντίθετα, εμείς υποστηρίζουμε ότι η επιμήκυνση του χρόνου ζωής θα πρέπει να στρέφεται προς όφελος των εργαζομένων. Θα πρέπει ακριβώς να δοθεί η ευκαιρία στους απόμαχους του μόχθου να αξιοποιήσουν προς όφελος τους τα χρόνια της ζωής τους μετά την εργασία.
Η «αναγκαιότητα» αύξησης του ορίου αφυπηρέτησης είναι και η μόνιμη επωδός των εκθέσεων του Οργανισμού για την Οικονομική Ανάπτυξη και Συνεργασία (ΟΟΣΑ). Ο Οργανισμός αυτός ουσιαστικά είναι το «εργαστήριο» όλων των αλλαγών εναντίον των κοινωνικών ασφαλίσεων που προωθούνται ανά το παγκόσμιο. Στην πρόσφατη έκθεση του με τίτλο «Οι συντάξεις με μια ματιά» που εκδόθηκε το 2007 στο Παρίσι, συνιστά προς όλα τα κράτη μέλη του Οργανισμού την παραμονή των εργαζόμενων για περισσότερα χρόνια στην εργασία προτείνοντας δύο εκδοχές: (α) την απευθείας αύξηση του ορίου αφυπηρέτησης και (β) την παροχή κινήτρων για παραμονή στην εργασία και μετά το επίσημο όριο αφυπηρέτησης.
Η προτεινόμενη σταδιακή αύξηση των ορίων αφυπηρέτησης στην Κύπρο, εκτός από τα πιο πάνω, θα έχει ως συνέπεια το γεγονός ότι όποιος αποφασίσει να αφυπηρετήσει προαιρετικά στο 63ο έτος ηλικίας, θα λαμβάνει μειωμένη σύνταξη κατά 12% απ’ ότι λαμβάνει σήμερα. Έτσι, εάν υπολογιστούν τα επόμενα χρόνια εργασίας των εργαζομένων σήμερα, εύκολα κατανοεί κάποιος ότι οι μειωμένες συντάξεις, μισθοί κλπ, θα πλήξουν τη νεολαία η οποία ακόμα δεν έχει εισέλθει στον «κόσμο της εργασίας». Επιπρόσθετα, τα ήδη πολύ ψηλά ποσοστά ανεργίας στους νέους θα αυξηθούν περεταίρω.
6. Με βάση όλα τα πιο πάνω, ποια είναι η θέση της Αριστεράς στο ζήτημα;
Η θέση διαφωνίας που εξέφρασε το ΑΚΕΛ, η ΠΕΟ, η ΕΔΟΝ, αλλά και ολόκληρο το Λαϊκό Κίνημα, είναι θέση αρχής από την οποία δεν πρόκειται να υποχωρήσουμε.
Για την μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του Τ.Κ.Α. είναι αναγκαίες διορθωτικές αλλαγές, πράγμα που τεκμηριώνεται και με τη μελέτη των αναλογιστών του Συνδικαλιστικού κινήματος. Ως εκ τούτου η ΠΕΟ μπαίνει σε διάλογο με το Υπουργείο Εργασίας για εξεύρεση λύσεων στα προβλήματα του Ταμείου.
Δεν θα αποδεχθούμε, η αντιμετώπιση των προβλημάτων του Τ.Κ.Α. να εναποθετηθεί μονομερώς στους εργαζομένους.
Δεν πρόκειται να αποδεχθούμε λύσεις οι οποίες θα συρρικνώνουν ή θα αφαιρούν δικαιώματα και ωφελήματα.
Δεν πρόκειται να αποδεχθούμε αύξηση των υφιστάμενων ορίων αφυπηρέτησης, ούτε συζητούμε κατάργηση του 63ου έτους ως προαιρετικό έτος αφυπηρέτησης.
7. Ποιες είναι οι θέσεις άλλων κομμάτων και οργανώσεων για το θέμα;
Ο ΔΗΣΥ εδώ και χρόνια υπερασπίζεται ως θέση αρχής τη νεοφιλελεύθερη πολιτική της επέκτασης των ορίων. Μάλιστα κατά τη διάρκεια της δεκαετούς διακυβέρνησης του (1993-2003), πολλές φορές επιδίωξε να επιβάλει τέτοια μέτρα. Σήμερα, συμφωνεί με τη κυβερνητική πρόταση και κατηγορεί μάλιστα το ΑΚΕΛ ότι εμπόδισε την εφαρμογή αυτού του μέτρου!!
Δυστυχώς, τόσο το ΔΗΚΟ, όσο και η ΕΔΕΚ συμφωνούν πλήρως με την πολιτική αυτή, η οποία αποτελεί νεοφιλελεύθερη διολίσθηση.
Μαζί με αυτά τα πολιτικά κόμματα ταυτίζονται και οι θέσεις των εκπροσώπων του κεφαλαίου. Η Ομοσπονδία Επιχειρηματικών και Βιομηχάνων (ΟΕΒ), καθώς και το Κυπριακό Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο (ΚΕΒΕ) στηρίζουν ανεπιφύλακτα την επέκταση του ορίου αφυπηρέτησης και το κουτσούρεμα των εργατικών δικαιωμάτων.
