Κύπρος – Πολυτεχνείο
ΠΟΤΕ ΠΙΑ ΦΑΣΙΣΜΟΣ
39 χρόνια συμπληρώνονται φέτος από την επέτειο των γεγονότων του Νοέμβρη του 1973 και τα μηνύματα της λαϊκής εξέγερσης του Πολυτεχνείου παραμένουν όχι απλά επίκαιρα αλλά και διδακτικά για τους αγώνες του σήμερα. Η θέληση του Ελληνικού λαού για απεξάρτηση από τους ιμπεριαλιστές, για δημοκρατία και πιο ανθρώπινες συνθήκες ζωής, που εκδηλώθηκε με τη συνεχή αντίσταση του στο Δικτατορικό κατεστημένο, βρήκε στο πρόσωπο των μαχητικών νέων του Πολυτεχνείου τον καλύτερό της εκφραστή.
Η εξέγερση τους ήταν αποτέλεσμα μακροχρόνιων, επίμονων και επίπονων αγώνων ενάντια στο φασιστικό καθεστώς της Χούντας και των ξένων καθοδηγητών της, οι οποίοι αποτελούσαν τους εκπροσώπους των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟϊκού ιμπεριαλισμού στην χώρα. Η 17η Νοεμβρίου αποτελεί ημέρα μνήμης και τιμής για τους πεσόντες φοιτητές και φοιτήτριες του Πολυτεχνείου, που με τον ξεσηκωμό τους σήμαναν την αρχή του τέλους για το καθεστώς της δικτατορίας και πλήρωσαν με τίμημα την ζωή τους τον αγώνα τους ενάντια στο φασισμό και την Χούντα.
Πως φτάσαμε στον Νοέμβρη του 1973;
Στις 21 Απριλίου του 1967 γράφτηκε μια από τις πιο μαύρες σελίδες στην ιστορία του ελληνικού λαού. Οι επιδιώξεις των ΗΠΑ στην ευρύτερη περιοχή απαιτούσαν τη χρησιμοποίηση της Ελλάδας ως εφαλτήριο για επεμβάσεις στη Μέση Ανατολή ενώ τους χρειαζόταν και η Κύπρος ως γεωστρατηγικό σημείο. Έτσι, η αμερικανοκίνητη χούντα των συνταγματαρχών Παπαδόπουλου, Ιωαννίδη και Παττάκου έχοντας και την συνοχή του παλατιού, ύστερα από στρατιωτικό πραξικόπημα στις 21 Απριλίου 1967 κατέλυσε το δημοκρατικό πολίτευμα, ανέστειλε το Σύνταγμα, διέλυσε τα κόμματα και την Βουλή και εγκαθίδρυσε ένα φασιστικό καθεστώς στη χώρα. Η δικτατορική πολιτική της Χούντας κατάφερε να καταπατήσει όλες τις ελευθερίες του ελληνικού λαού. Παντού επικρατεί στρατοκρατορία και παρακολουθήσεις. Η φτώχεια και η εξαθλίωση είναι απερίγραπτες, ο λαός πεινά και όλα τα ανθρώπινα δικαιώματα καταπατούνται.
Καμία διεκδίκηση δεν επιτρεπόταν αφού ο συνδικαλισμός άλλωστε ήταν απαγορευμένος. Δυστυχώς υπήρχε και αυτή η μερίδα των φοιτητών και του λαού γενικότερα, που υποστήριζαν το φασιστικό δικτατορικό καθεστώς, υμνώντας την Χούντα και διευκολύνοντας το έργο της. Σε αυτή την μερίδα συμπεριλαμβανόταν και η κυπριακή φοιτητική παράταξη ΔΡΑΣΙΣ – ΚΕΣ, της οποίας ιδρυτής ήταν ο Γεώργιος Γρίβας. Το «αυτόνομο, ανεξάρτητο και αυτοτροφοδοτούμενο» κίνημα του ΔΡΑΣΙΣ – ΚΕΣ όπως οι ίδιοι οι υποστηρικτές του το χαρακτήριζαν, κατέδιδε τους ελεύθερους δημοκρατικούς Κύπριους φοιτητές που εναντιώνονταν στην δικτατορία.
Η χουντική παρέμβαση στο φοιτητικό κίνημα της Κύπρου όμως δεν σταματάει εδώ. Η μέχρι τότε Ομοσπονδία Φοιτητικών Ενώσεων (ΟΕΦΕΚ) ήταν πιόνι του δικτατορικού καθεστώτος ενάντια στη νόμιμη κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η ανάγκη λοιπόν για εκδημοκρατικοποίηση του φοιτητικού κινήματος οδήγησε μια μερίδα δημοκρατικών Κύπριων φοιτητών στην ίδρυση της ΠΟΦΝΕ (μετέπειτα ΠΟΦΕΝ) το 1973.
Στα σκοτεινά χρόνια της δικτατορίας, πολλοί ήταν αυτοί που βασισμένοι στην αγωνιστική ιστορία του ελληνικού λαού και μπολιασμένοι από την αστείρευτη θέληση τους για την ελευθερία και την δημοκρατία, πίστεψαν ότι μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο γύρω τους. Πίστεψαν ότι η ανατροπή του φασισμού και η απεξάρτηση της Ελλάδας από τον ξένο παράγοντα ήταν κάτι περισσότερο από εφικτή. Ήταν επιτακτική. Αυτή η περήφανη στάση προετοίμαζε την οργανωμένη αντίδραση του λαού και το ρίξιμο της Χούντας. Οδήγησε τη νέα γενιά, τους φοιτητές σε αντιδικτατορικές διαδηλώσεις, καταλήψεις και πορείες.
Ο φοιτητόκοσμος και κατ’ επέκταση ολόκληρος ο ελληνικός λαός διεκδικούσε την αποτίναξη κάθε είδους ολοκληρωτισμού και την δημιουργία ενός δημοκρατικού κράτους με ότι αυτό συνεπάγεται. Τα αιτήματα του ελληνικού λαού συμπυκνώθηκαν στο σύνθημα «Ψωμί-Παιδεία-Ελευθερία».
Κρίση του Χουντικού καθεστώτος
Η βαθειά κρίση του χουντικού καθεστώτος άρχισε να διαφαίνεται από τα τέλη του 1972 και αρχίζουν έτσι να γνωστοποιούνται στο λαό τα διάφορα σκάνδαλα και οι συμβάσεις με τα ξένα μονοπώλια. Την ίδια περίοδο, οι διεθνείς επιθετικές ενέργειες του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού εντείνουν την αντιαμερικάνικη συνείδηση του λαού και της νεολαίας.
Πρωταρχικό ρόλο στην ένταση της κρίσης της δικτατορίας, διαδραμάτισε η ανάπτυξη της λαϊκής αντίθεσης προς τη χούντα από όλα τα στρωμάτων του λαού, η οποία επιταχύνεται και, ιδιαίτερα το 1973, χαρακτηρίζεται από τη σοβαρή αγωνιστική ανάταση του λαού και της νεολαίας. Αναπτύσσονται, παράλληλα, εργατικές κινητοποιήσεις, οι οποίες εκδηλώνονται με καταγγελία των συμβάσεων, με συνελεύσεις, επιτροπές και αποφάσεις για απεργίες.
Όλες αυτές οι κινητοποιήσεις επιδρούν στην ελληνική κοινωνία, που αντιδρά στο φασιστικό καθεστώς της χούντας με εντονότερους ρυθμούς εκείνη την περίοδο, απ' ό,τι τα προηγούμενα χρόνια, από την επιβολή της δικτατορίας και έπειτα. Συνεπώς η βαθμιαία ανάπτυξη του εργατικού κινήματος αντανακλάται στους αγώνες της νεολαίας που την περίοδο εκείνη απέκτησαν ποιοτικά ανώτερο περιεχόμενο.
Η σπουδάζουσα νεολαία το 1972 - 1973
Η ανάπτυξη του φοιτητικού κινήματος είχε αρχίσει από τις αρχές του 1972, με την κίνηση για την αποκατάσταση του φοιτητικού συνδικαλισμού. Η ΚΝΕ παίρνει την πρωτοβουλία για τη δημιουργία της αντί-ΕΦΕΕ, που δημιουργήθηκε για να συντονίσει και να συνενώσει σε ενιαία οργάνωση την αντιδικτατορική δράση των φοιτητών. «Όλοι οι φοιτητές κατανοούν πως για τη λύση των ειδικών προβλημάτων απαραίτητη είναι η λύση του βασικού προβλήματος που στην συγκεκριμένη περίπτωση λύνεται με την ανατροπή της χούντας», όπως γράφει ο παράνομος «Οδηγητής», εκφραστικό όργανο της ΚΝΕ, ήδη από τον Οκτώβρη του 1972. Οι φοιτητές απαιτούν τη διεξαγωγή νέων εκλογών στους συλλόγους. Συγκαλούν συγκεντρώσεις όμως η χούντα δημαγωγεί και εκφοβίζει τους φοιτητές με μέτρα διωγμών. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, οι εκλογές ήταν μια παρωδία.
Σταθμό στην αντίδραση των φοιτητών αποτελεί η κατάληψη της Νομικής Σχολής στις 16 Φεβρουαρίου. Είναι η πρώτη «δοκιμαστική» κατάληψη από 2500 φοιτητές, οι οποίοι βγαίνουν από το κτήριο υπό μορφή πορείας. Ακολουθούν συμπλοκές με την αστυνομία. Στις 21 Φεβρουαρίου τέσσερις χιλιάδες φοιτητές καταλαμβάνουν τη Νομική Σχολή.
Οι μέρες του ξεσηκωμού
Τετάρτη, 14 Νοέμβρη
Γίνονται παμφοιτητικές συνελεύσεις. Ζητούν άμεση διενέργεια ελεύθερων εκλογών. Η χούντα αρνείται. Το Πολυτεχνείο είναι περιτριγυρισμένο από αστυνομικούς οι οποίοι είναι ανίκανοι να διασπάσουν την αντίσταση των φοιτητών που είναι συγκεντρωμένοι στο προαύλιο.
Πέμπτη, 15 Νοέμβρη
Από τον ραδιοφωνικό πομπό ακούγεται βροντερή και αμετακίνητη η φωνή των φοιτητών: « Εδώ Πολυτεχνείο, εδώ Πολυτεχνείο. Σας μιλάει ραδιοφωνικός σταθμός των ελεύθερων αγωνιζόμενων φοιτητών, των ελεύθερων αγωνιζόμενων Ελλήνων…Κάτω η Χούντα.» Ο λαός ανταποκρίνεται στο κάλεσμα των αγωνιζόμενων φοιτητών. Και στις 20:00 ο λαός ξεπερνούσε τις 50 000 στους δρόμους.
Παρασκευή, 16 Νοέμβρη
Καθώς στην Αθήνα η αλληλεγγύη του κόσμου κορυφώνεται, φοιτητές στην Θεσσαλονίκη και στην Πάτρα προχωρούν με τη σειρά τους σε καταλήψεις στα Πανεπιστήμια. Ο κόσμος που βρίσκεται σε κινητοποίηση στο κέντρο της Αθήνας φτάνει τους 150.000.
Ο σταθμός των φοιτητών δονεί την ατμόσφαιρα με συνθήματα όπως «Ψωμί-Παιδεία-Ελευθερία, Λαϊκή Κυριαρχία - Εθνική Ανεξαρτησία», «Κάτω η χούντα», «Έξω οι Αμερικανοί», «Ένας είναι ο αρχηγός, ο κυρίαρχος λαός».
Στις 19:00 τα μεγάφωνα μεταδίδουν το όνομα του πρώτου νεκρού - ενός αγοριού. Η ατμόσφαιρα από τα δακρυγόνα είναι αποπνικτική. Τα πρώτα τανκ κυκλώνουν το Πολυτεχνείο, ενώ ήδη έχουν καταφτάσει στρατιώτες και ΛΟΚατζήδες. Τρία τανκ σταματούν μπροστά από την κεντρική πύλη. Οι φοιτητές φωνάζουν: «μην πυροβολείτε, είμαστε αδέλφια σας», «ο στρατός είναι λαϊκός». Ενώ οι πυροβολισμοί συνεχίζονται, οι φοιτητές αρχίζουν να τραγουδάνε τον εθνικό ύμνο. Στις 3:00 ένα από τα τανκ πέφτει πάνω στην πύλη του Πολυτεχνείου, ενώ πάνω της κρατιούνται φοιτητές. Δεκάδες νεκροί και τραυματίες ο απολογισμός της ημέρας
Διδάγματα και Επικαιρότητα του Πολυτεχνείου
Μπορεί η εξέγερση του Πολυτεχνείου να καταπνίγηκε βάναυσα και να βάφτηκε με αίμα, αποτέλεσε όμως ορόσημο για την πτώση της χούντας.
Η θυσία των νέων του Νοέμβρη του 1973, πέρασε στην ιστορία και παραμένει βαθειά χαραγμένη στις καρδιές και στις μνήμες ως το σύμβολο μιας ασυμβίβαστης πάλης και διεκδίκησης. Η εξέγερση του Πολυτεχνείου αποτελεί κίνητρο αγώνα για έναν κόσμο καλύτερο και συμβαδίζει με τις απαιτήσεις κάθε λαού για Ελευθερία – Ισότητα – Δημοκρατία – Κοινωνική Δικαιοσύνη. Εντούτοις όμως τα οράματα του φοιτητικού αγώνα μένουν ανεκπλήρωτα.
Πολυτεχνείο και Κύπρος
Το τίμημα της ηρωικής αντίστασης του Πολυτεχνείου πλήρωσε δυστυχώς και η Κύπρος. Ο λαός της Κύπρου, με πρωτοστάτη το Λαϊκό Κίνημα, δεν συμβιβάστηκε ποτέ με τις προσταγές του αμερικανόδουλου φασιστικού καθεστώτος, που χρειαζόταν το νησί για την εξυπηρέτηση των γεωστρατηγικών συμφερόντων του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ. Αυτός ήταν και ο λόγος που η δικτατορία της Ελλάδας ενθάρρυνε την ακροδεξιά οργάνωση ΕΟΚΑ Β΄ στην Κύπρο το 1969 να αρχίσει «ένοπλο αγώνα» για ένωση με την Ελλάδα. Ήταν η χούντα των Αθηνών που συνεργάστηκε με την ΕΟΚΑ Β΄ και διέπραξαν το προδοτικό πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου 1974. Ήταν αυτοί που άνοιξαν τις πόρτες στον Τούρκο εισβολέα στις 20 Ιουλίου 1974 και στην κατοχή του βορείου μέρους του νησιού μας. Το πραξικόπημα της Χούντας και της ΕΟΚΑ Β’ με αποτέλεσμα την τουρκική εισβολή σηματοδότησαν το τέλος της δικτατορίας στην Ελλάδα.
Τριάντα οκτώ χρόνια μετά την εξέγερση του Πολυτεχνείου, η Κύπρος ζει ακόμα τα αποτελέσματα των επαίσχυντων πράξεων της Χούντας και του πειθήνιου της οργάνου, της τρομοκρατικής και προδοτικής ΕΟΚΑ Β΄. Οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ, όπως τότε, έτσι και στις μέρες μας, εξακολουθούν να παίζουν το ρόλο του παγκόσμιου χωροφύλακα, μέσα στις συνθήκες της αιματοβαμμένης νέας τάξης πραγμάτων. Είναι για αυτούς τους λόγους που και σήμερα τα μηνύματα και τα διδάγματα της ηρωικής εξέγερσης του Πολυτεχνείου είναι επίκαιρα.
Σήμερα, που κάποιοι κατασπαράσσουν την ιστορική μνήμη και το δημοκρατικό αίσθημα, προσπαθώντας να καθορίσουν τις μοίρες μας και καταπατώντας τα δικαιώματα μας, εμείς έχουμε χρέος απέναντι σε αυτούς τους αγωνιστές του Πολυτεχνείου, απέναντι στους εαυτούς μας και σε αυτούς που θα έρθουν μετά από μας, να μην τους αφήσουμε να πάρουν αυτά που κερδήθηκαν με αγώνα, θυσία και αυταπάρνηση από τους οι φοιτητές το Νοέμβρη του 1973. Τα κεκτημένα εκείνου του Νοέμβρη δικαιωματικά μας ανήκουν. Έχουμε χρέος και θα συνεχίσουμε τους αγώνες μας με φάρο μας, το Νοέμβρη του Πολυτεχνείου.
αγώνες μας με φάρο μας, το Νοέμβρη του Πολυτεχνείου.