Οι υπ
Οι υπερασπιστές του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής, αρνούμενοι την εκμεταλλευτική φύση του, ισχυρίζονται ότι ο εργαζόμενος αμείβεται από την αξία του προϊόντος, το κομμάτι που αναλογεί στην εργασία του. Ο καπιταλιστής από την άλλη,διασφαλίζει την αξία που αναλογεί στα μέσα παραγωγής (εργοστάσια, μηχανές κλπ), ως ο «νόμιμος» ιδιοκτήτης τους, αλλά και την όποια επιπλέον αξία αποκτά το προϊόν, λόγω άλλωνπαραμέτρων όπως η ποιότητα και ποσότητα, ο ανταγωνισμός, η ζήτηση και προσφορά και αυτό είναι το «καθαρό» κέρδος του.
Φυσικά η αλήθεια είναι ότι το κέρδος τους οι καπιταλιστές, το κλέβουν από την αξία που προσδίδει η «ζωντανή» εργασία του εργαζόμενου, που αμείβεταιπιο λίγα από όσα αξίζει η εργασία του, δηλαδή την υπεραξία. Αυτό δεν είναι ούτε κομμουνιστικές συνομωτικές θεωρίες κατά της ελευθερίας, ανεξέλεκτης αναρχιάς εν τέλει,στην αγορά αλλά ούτε και φιλοσοφική λογοκοπία των μαρξιστών που «ώδινεν όρος και έτεκεν μυν» (για αυτόν που καταβάλλει ή παριστάνει ότι καταβάλλει πάρα πολύ μεγάλη προσπάθεια και έχει όμως μικρό έως μηδενικό αποτέλεσμα) , ως τάχα εργατοπατέρες της εργατικής τάξης. Ανιτθέτως ο Μάρξ στο έργο του το Κεφάλαιο, αφιερώνει τον τέταρτο και μεγαλύτερο τόμο του έργου στην επιστημονική ανάλυση της υπεραξίας, στα πλαίσια της πολιτικής οικονομίας του καπιταλισμού, που νομοτελειακά είναι η βασική παράμετρος κέρδους για τον καπιταλιστή.
Η έννοια της υπεραξίας
Τι είναι όμως η Υπεραξία; Στην παραγωγή, ο καπιταλιστής γίνεται ιδιοκτήτης των μέσων παραγωγήςκαι αγοράζει ταυτόχρονα εργατική δύναμη από τους εργαζόμενους που θα δουλέψουν αυτά τα μέσα. Ο ίδιος οργανώνει την παραγωγή των προϊόντων καιοι εργαζόμενοι βάζουν σε κίνηση τα εργαλεία, μηχανές και ότι άλλα μέσα, μετατρέποντας τις πρώτες ύλες σε προϊόντα . Τα προϊόντα όπως και τα κτήρια, μηχανήματα, πρώτες ύλες άλλα και όλα τα μέσα, αποτελούν πλέον ιδιοκτησία του καπιταλιστή.
Η διαδικασία όμως μιας τέτοια εργασίας έχει διπλό χαρακτήρα αξίας. Από την μια έχουμε την αξία της χρήσης των προιόντων που θα καταναλωθούν από τον αγοραστή (παπούτσια, ψωμί κλπ) και από την άλλη τη δημιουργία αξίας, εξαιτίας της σωματικής και πνευματικής διαδικασίας στη παραγωγή από τον εργάτη. Εκείνο που ενδιαφέρει περισσότερο τους καπιταλιστές, είναι το μέρος της αξίας των προϊόντων που δημιουργήθηκε από τους εργαζόμενους, γιατί σε αυτή, πέραν από τον μισθό του εργάτη, υπάρχει και ένα πρόσθετο μέρος που το ιδιοποιείται ο καπιταλιστής. Αυτό ακριβώς το επιπερόσθετο μέρος της αξίας που δημιουργείται από τους εργάτες, αλλά δεν τους το πληρώνει ο καπιταλιστής, ονομάζεται υπεραξία. Εδώ είναι και η εκμεταλευτική φύση του συστήματος.Ας το δούμε όμως με παράδειγμα. Υποθέτουμε ότι για ένα εμπόρευμα, η εργάσιμη μέρα είναι8ωρη. Στις πρώτες 4 ώρες, ο εργάτης παράγει αξία ίση με 2 ευρώ ανά ώρα, άρα 8 ευρώ. Ο καπιταλιστής πληρώνει την αξία αυτή ως ημερήσιο μισθό. Στη διάρκεια της εργάσιμης μέρας των 8 ωρών ο εργάτης παράγει εμπορεύματα. Σ' αυτά εμπεριέχεται το μέρος της αξίας του σταθερού κεφαλαίου που ανήκει στον καπιταλιστή και που μεταβιβάζεται στα προϊόντα και η αξία της εργατικής δύναμης που πληρώνει ο καπιταλιστής στον εργαζόμενο. Η αξία των εμπορευμάτων όμωςείναι προφανώς μεγαλύτερη από το πιο πάνω άθροισμα. Αν ήταν ίση, τότε ο καπιταλιστής δε θα αποκόμιζε κέρδος. Διασφαλίζει μόνο το κεφαλαίου που δαπάνησε για την παραγωγή.
Έτσι στο παράδειγμά μας, σε 8 ώρες εργασίας, υποθέτουμε ότι παράγονται εμπορεύματα αξίας 50ευρώ, τιμή που θα το πουλήσει ο καπιταλιστής. Τα30 ευρώ είναι η αξία αγοράς από τον καπιταλιστή της ακατέργαστης πρώτης ύλης, 4 ευρώ η ζημιά από λειτουργία - απόσβεση μηχανών,κτηρίων κλπ και 8 ευρώ το πόσο που πληρώνεται ο εργαζόμενος. Η αξία λοιπόν ανά 8ωρο του σταθερού κεφαλαίου είναι 34 ευρώ και 8 ευρώ η εργατική δύναμη που πληρώνει ο καπιταλιστής στον εργαζόμενο. Ο καπιταλιστής δαπάνησε δηλαδή 34+8=42 ευρώ, αλλά η αξία των εμπορευμάτων είναι 50 ευρώ. Επομένως, στη διάρκεια των 8 ωρών έχουμε παραγωγή αξίας 8 ευρώ παραπάνω. Αυτή η νέα αξία είναι η υπεραξία.
Στις πρώτες 4 ώρες, ο εργάτης παρήγαγε αξία ίση με την αξία της εργατικής του δύναμης, που ορίζεται από τον καπιταλιστή τουλάχιστον στη βάση των αναγκών επιβίωσης του. Τις επόμενες 4 ώρες, παρήγαγε νέα αξία 8 ευρώ, την υπεραξία, που καρπώνεται ο καπιταλιστής, μιας καιο εργάτης πληρώνεται 8 ευρώ ημερησίως. Η υπεραξία των 8 ευρώ δημιουργείται από την απλήρωτη πρόσθετη εργασία του εργάτη. Αυτό είναι και το κέρδος του καπιταλιστή. Δηλαδή ότι δικαιωματικά ανήκει στον εργαζόμενο. Το τι παίρνει ο εργαζόμενος ονομάζεται ονομαστικός μισθός, αλλά το τι θα έπρεπε να παίρνει για να αντιστοιχεί στην αξία της εργατικής του δύναμης, ονομάζεται πραγματικός μισθός.
Η παραγωγή υπεραξίας και η ιδιοποίηση της από τους καπιταλιστές ορθά ονομάστηκε από τον Μάρξ, ως ο απόλυτος οικονομικός νόμος του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής. Όσο πιο μεγάλη είναι η υπεραξία σε σχέση με τον μισθό του εργάτη, τόσο πιο άγρια είναι η εκμετάλλευση, που συνήθως πετυχαίνεται με μειώσεις μισθών, αύξηση απλήρωτων ή μερικώς πληρωμένων ωρών εργασίας και αποκοπή άλλων εργασιακών κεκτημένων. Κάτι που βιώνουν έντονα σήμερα οι λαοί της Ευρώπης, όπως και ο δικός μας. Καθόλου τυχαίο που σε περιόδους κρίσεων, οι πολυεθνικές εταιρείες ανεβάζουν τα ποσοστά κερδών τους, ενώ οι εργαζόμενοι βλέπουν τους μισθούς τους να μειώνονται.
Αγώνας για μια κοινωνία χωρίς εκμετάλλευση
Μια κοινωνία χωρίς εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο είναι εφικτή μόνο αν οι λαοί, με την ολόπλευρη τεχνολογική και πνευματική ανύψωση και όχι μόνο βελτίωση των παραγωγικών δυνάμεων που συντελείται, πάρουν στα χέρια τους τα μέσα παραγωγής και τα κοινωνικοποιήσουν. Αν δηλαδή αλλάξουν τις παραγωγικές σχέσεις και γίνουν οι ίδιοι κάτοχοι του πλούτου που παράγουν, οικοδομώντας τον σοσιαλισμό που θα οδηγήσει στην ανώτερη μορφή του, την αταξική κοινωνία του κομμουνισμού. Κάτι που στην Κύπρο θα είναι εφικτό μόνο μετά την οριστική επανένωση της εργατικής τάξης του λαού μας, Ε/κ και Τ/κ, λύνοντας πρώτα το εθνικό μας ζήτημα.
Ανδρέας Σόλωνος
Μέλος Κ.Σ. ΕΔΟΝ
Υπεύθυνος Μορφωτικού Γραφείου Κ.Σ. ΕΔΟΝ
