Του Χρίστου Χριστόφια
Μέλος Κεντρικής Γραμματείας ΕΔΟΝ
Η Ανορθωτική Οργάνωση Νεολαίας (ΑΟΝ), από την ίδρυση της το Φθινόπωρο του 1944, είχε ως βασικές αιτίες δημιουργίας της την ανάγκη αναβάθμισης της συμμετοχής της νεολαίας στην απελευθερωτική πάλη του λαού μας κόντρα στην αποικιοκρατική Βρετανία και την ανάγκη κινητοποίησης της νεολαίας για την κατάκτηση των δικαιωμάτων της. Από το Α’ Παγκύπριο Συνέδριο της και τη διαμόρφωση του καταστατικού της, η ΑΟΝ θέτει ως στόχο την κινητοποίηση της νεολαίας ενάντια στο φασισμό για την ειρήνη, την ελευθερία της Κύπρου, την κοινωνική πρόοδο και το σοσιαλισμό.
Η ΑΟΝ τα αμέσως επόμενα χρόνια, μέσα από τη δράση της, πολιτιστική, αθλητική και πολιτική, τα έντυπα της και την οργάνωση νέων Κυπρίων, Ελληνοκυπρίων, Τουρκοκυπρίων και Αρμένιων, τους διαπαιδαγωγεί και τους καθοδηγεί στον αγώνα για τη λευτεριά της Κύπρου από τον αποικιοκρατικό ζυγό. Με πρωτοβουλίες της ΑΟΝ, ιδρύθηκαν οι Αθλητικές Ενώσεις των Λαϊκών Οργανώσεων, δεκάδες θεατρικά και χορευτικά συγκροτήματα, μέσα από τα οποία ανέπτυξε τους δεσμούς με τη νεολαία, οδηγώντας τους στην αγωνιστική στάση ζωής σ’ εκείνα τα πολύ δύσκολα χρόνια της φτώχειας και της υποταγής στους αφέντες και τους Βρετανούς.
Τη δεκαετία του 1950, συμμετέχει ενεργά στο πλάι του ΑΚΕΛ και του υπόλοιπου Λαϊκού Κινήματος, στον μαζικοπολιτικό αντιαποικιακό απελευθερωτικό αγώνα. Με προκηρύξεις και ενεργό δράση, καλεί και κινητοποιεί τη νεολαία συμμετέχοντας στα συλλαλητήρια και τις διαδηλώσεις ενάντια στο αποικιακό καθεστώς. Αυτή η αντιαποικιακή δράση, οδήγησε τους αποικιοκράτες το Δεκέμβριο του 1955 να διώξουν την ΑΟΝ. Έθεσαν στην παρανομία το ΑΚΕΛ, μαζί με μια σειρά οργανώσεων του Λαϊκού Κινήματος, συμπεριλαμβανομένου της ΑΟΝ. Την ίδια στιγμή συνελήφθηκαν η ηγεσία του ΑΚΕΛ και της ΑΟΝ. Συνολικά, 135 άτομα εισήχθηκαν στα κελιά των στρατοπέδων συγκέντρωσης πολιτικών κρατουμένων των αποικιοκρατών.
Παρά το ισχυρό κτύπημα, η ΑΟΝ δεν σταματά τη δράση της. Η δίωξη από τους Βρετανούς ιμπεριαλιστές, δεν στάθηκε ικανή να σταματήσει τη δημοκρατική και προοδευτική νεολαία του τόπου. Οι ΑΟΝίτες φέρνουν εις πέρας πολλές παράνομες αποστολές, ρίξιμο και διακίνηση φυλλαδίων, αναγραφή συνθημάτων στους τοίχους, κινητοποίηση της νεολαίας στις παναπεργίες και στις άλλες παλλαϊκές, μαζικές και μαχητικές διαδηλώσεις του λαού μας, με τίμημα ακόμα και τη ζωή τους.
Η ΑΟΝ στην παρανομία, δεν πτοήθηκε ούτε από τις δολοφονίες των μασκοφόρων του Γρίβα κατά τη διάρκεια του αγώνα της ΕΟΚΑ και δεν απάντησαν με το ίδιο νόμισμα αποφεύγοντας πιθανό εμφύλιο, θέτοντας τη σωτηρία της Κύπρου πάνω από όποιοδήποτε ρεβανσισμό. Μαζί με το ΑΚΕΛ, κινητοποίησαν τη νεολαία και το λαό σε μαζικές διαδηλώσεις καταδίκης των δολοφονιών.
Η ΑΟΝ, πρωτοπόρα Οργάνωση σε όλους τους τομείς της κυπριακής κοινωνίας, παρά τις διώξεις και την καταπίεση του αποικιακού καθεστώτος και τον κατατρεγμό από τους ανθρώπους του Γρίβα, κατόρθωσε να συνεχίσει την ενεργό της δράση σε συνθήκες παρανομίας. Παρόλα αυτά, οι νέες συνθήκες που δημιουργήθηκαν μέσα από τις συμφωνίες Ζυρίχης – Λονδίνου και την ανακήρυξη της Κυπριακής Δημοκρατίας, έφεραν την αναγκαιότητα δημιουργίας νόμιμης έκφρασης της Οργάνωσης Νεολαίας. Έτσι, τα στελέχη της παράνομης ΑΟΝ, προχώρησαν στις 12 Απριλίου 1959, στην ίδρυση της ΕΔΟΝ που διαδέχθηκε την ηρωική ΑΟΝ.
Με αυτό τον τρόπο, οι παρακαταθήκες και οι σελίδες ηρωισμού που άφησε η ΑΟΝ για λευτεριά και ανεξαρτησία την τελευταία δεκαετία της αποικιοκρατίας, γράφτηκαν με τα πιο χρυσά γράμματα στην 70χρονη ιστορία της ΑΟΝ – ΕΔΟΝ.
