Του Γιώργου Λεωνίδα
Επαρχιακός Υπεύθυνος
Γραφείου Νέων Εργαζομένων & Τοπικής Αυτοδιοίκησης ΕΔΟΝ Πάφου
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το στοιχείο που κυριαρχεί στην σκέψη των νέων στις μέρες μας είναι η αβεβαιότητα για το μέλλον. Εξαιτίας αυτής της αβεβαιότητας πολλά νεαρά ζευγάρια αναγκάζονται να μεταθέτουν για αργότερα τα σχέδιά τους για δημιουργία οικογένειας, ενώ δεν είναι λίγα εκείνα που οδηγούνται ακόμα και στο να αποκλείσουν εντελώς αυτό το ενδεχόμενο.
Το τελευταίο διάστημα γίνεται μεγάλη συζήτηση για το πρόβλημα της υπογεννητικότητας στη χώρα μας. Πράγματι η κατάσταση είναι ανησυχητική. Τα στοιχεία που είδαν το φως της δημοσιότητας καταδεικνύουν ότι σταδιακά ο πληθυσμός της Κύπρου γερνά και δεν αναπληρώνεται, με όλα τα αρνητικά συνεπακόλουθα για το μέλλον της χώρας. Αλήθεια ποιοι είναι οι λόγοι που απωθούν τη νέα γενιά από την ιδέα της απόκτησης παιδιού/παιδιών; Τί μπορεί και τί πρέπει να γίνει για να αντιμετωπιστεί αυτό το μεγάλο πρόβλημα;
Δυστυχώς οι σημερινές κοινωνικοοικονομικές συνθήκες που επικρατούν στον τόπο μας δεν επιτρέπουν στα νεαρά ζευγάρια να κάνουν το βήμα για την δημιουργία οικογένειας. Τα αποτελέσματα των νεοφιλελεύθερων μέτρων και των αντιλαϊκών πολιτικών που εφαρμόζει η διακυβέρνηση Αναστασιάδη-ΔΗΣΥ οδηγούν στο ξήλωμα του κοινωνικού ιστού και στην διάλυση του κράτους πρόνοιας. Οι πολιτικές που επιβλήθηκαν και εφαρμόζονται σε ολόκληρη την Ευρώπη και την Κύπρο φόρτωσαν στους ώμους της νεολαίας ένα σωρό προβλήματα.
Οι περισσότεροι νέοι δυσκολεύονται να ζήσουν αξιοπρεπώς λόγω των μεγάλων ποσοστών ανεργίας, της εποχικής εργασίας, της μερικής απασχόλησης (part-time), των χαμηλών μισθών, της ανασφάλειας στην εργασία, των συνεχιζόμενων αυξήσεων σε προϊόντα πρώτης ανάγκης και της αλματώδους αύξησης των ενοικίων και της τιμής των ακινήτων. Την ίδια ώρα η κρατική στήριξη στις ευάλωτες ομάδες του πλυθησμού και στη νεολαία έχει περιοριστεί στο ελάχιστο, ενώ σύμφωνα με στοιχεία το 55% των νέων ζευγαριών αδυνατούν να προχωρήσουν σε δεύτερο παιδί, κυρίως λόγω χαμηλών εισοδημάτων και της έλλειψης κρατικής μέριμνας.
Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, η Κύπρος υστερεί σημαντικά στη γονική άδεια και τα επιδόματα μητρότητας και πατρότητας. Οι χαμηλές παροχές μητρότητας και πατρότητας που προσφέρει η κυβέρνηση όντως αποτελούν αντικίνητρο για τα νεαρά ζευγάρια. Συγκεκριμένα, στην χώρα μας η νέα μητέρα δικαιούται άδεια μητρότητας 18 συνεχόμενων εβδομάδων, ενώ ο πατέρας δικαιούται άδεια πατρότητας δύο συνεχόμενων εβδομάδων με πληρωμένες αποδοχές σε ποσοστό μόνο 72%. Αντίθετα στις περισσότερες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης η άδεια είναι πολύ μεγαλύτερης διάρκειας και καλύπτει στο 100% τις αποδοχές.
Αναντίλεκτα, η απόφαση ενός νεαρού ζευγαριού για απόκτηση παιδιού είναι απόλυτα συνυφασμένη με την οικονομική κατάσταση στην οποία βρίσκεται. Η απόκτηση ενός νέου μέλους στην οικογένεια συνεπάγεται έξοδα συντήρησης, διατροφής, ιατρικής περίθαλψης, εκπαίδευσης, κλπ. Με τους σημερινούς μισθούς των 700 και 800 ευρώ και τις πολλές εργάσιμες ώρες η απόφαση γίνεται ακόμα πιο δύσκολη για πολλούς νέους.
Είναι γεγονός ότι η δυσκολία στην απόκτηση ή ενοικίαση στέγης αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα για την δημιουργία οικογένειας. Η ανεξέλεγκτη και χωρίς φραγμούς άνοδος της τιμής των ακινήτων και των ενοικίων, ειδικά τα τελευταία χρόνια, καθιστούν αδύνατη την πρόσβαση σε προσιτή στέγη. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο το γεγονός ότι 3 στους 4 νέους δηλώνουν ότι ζουν ακόμα με τους γονείς τους γιατί δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να ζήσουν μόνοι τους και να προχωρήσουν στην δημιουργία οικογένειας.
Επιβάλλεται λοιπόν η κυβέρνηση να αντιλειφθεί ότι το πρόβλημα της υπογεννητικότητας δεν αντιμετωπίζεται με επικοινωνιακά τεχνάσματα και μεγάλα λόγια, αλλά με την εφαρμογή μιας ολοκληρωμένης οικογενειακής και κοινωνικής πολιτικής. Πρέπει επιτέλους να προχωρήσει στην προώθηση όλων των αναγκαίων μέτρων που θα διευκολύνουν τους εργαζόμενους γονείς να ασκούν τον γονεϊκό ρόλο τους.
Η βελτίωση του επιδόματος τέκνου και της γονικής άδειας είναι ένα ζήτημα στο οποίο πρέπει να εγκύψει η κυβέρνηση. Η αύξηση της περιόδου της άδειας μητρότητας, καθώς και η πλήρης κάλυψη του μισθού της εργαζόμενης μητέρας, όπως άλλωστε ισχύει και στις πλείστες χώρες της Ε.Ε., είναι ρυθμίσεις οι οποίες πρέπει να προωθηθούν. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι οι αιτήσεις για γονική άδεια που υποβλήθηκαν στην Κύπρο το 2018 και το 2019 ήταν μόνο 250 και 260 αντίστοιχα. Το επίδομα πατρότητας σήμερα καλύπτει μόνο παντρεμένα ζευγάρια αποκλείοντας όσους δεν συνδέονται νομικά με την σύντροφό τους (πολιτικός ή θρησκευτικός γάμος ή σύμφωνο συμβίωσης), παρά το γεγονός ότι έχουν αναγνωρίσει το τέκνο ως δικό τους. Αυτό είναι κάτι που πρέπει να αλλάξει, ούτως ώστε να έχουν όλοι οι γονείς το δικαίωμα στην άδεια και να καλύπτονται πλήρως οι αποδοχές τους.
Επιπλέον, είναι απαραίτητη η εισαγωγή ενός ειδικού σχεδίου οικονομικής στήριξης χαμηλόμισθων νεαρών ζευγαριών και άνεργων ζευγαριών τα οποία προτίθενται να δημιουργήσουν οικογένεια με επιδότηση ενοικίου, επιδότηση του κόστους φροντίδας παδιών και βρεφών, αγοράς οικοσυσκευών, κ.α. Είναι επιτακτική, επίσης, η ανάγκη για τερματισμό της πολιτικής των μειώσεων στις κρατικές χορηγίες που δίνονται στις Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης για την λειτουργία υποδομών φροντίδας παιδιών και βρεφών για οικογένειες με χαμηλά και μεσαία επιδόματα (παιδοκομικοί – βρεφοκομικοί σταθμοί, παιδικές λέσχες κ.α) και για περαιτέρω οικονομική στήριξη της Τοπικής Αυτοδιοίκησης για τη λειτουργία κοινωνικών προγραμμάτων.
Αποτελεί υποχρέωση της κυβέρνησης να λάβει όλα τα ενδεικνυόμενα μέτρα και να διαθέσει τους απαραίτητους πόρους, ούτως ώστε να στηρίξει και να προσφέρει στα νεαρά ζευγάρια κίνητρα τα οποία θα τους βοηθήσουν να ξεπεράσουν τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν για την δημιουργία οικογένειας. Μόνο με ουσιαστικές κινήσεις που θα ενθαρρύνουν τα νεαρά ζευγάρια να αποκτήσουν παιδιά μπορεί να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο της υπογεννητικότητας.
*Άρθρο που κυκλοφόρησε στη "Ν" Φεβρουαρίου