1. Είστε ο κύπριος καλλιτέχνης που συμμετέχει στη συναυλία-αφιέρωμα στον Νίκο Καββαδία, που διοργανώνει η ΕΔΟΝ. Τι συναισθήματα σας προκαλεί η συμμετοχή σας σε μια συναυλία-αφιέρωμα σε ένα τόσο μεγάλο ποιητή; Τι να περιμένει κανείς στις 6 Φεβρουαρίου;
Ο «αρμενιστής ποιητής» Νίκος Καββαδίας, έχει το ιδιαίτερο χάρισμα ν’ αφηγείται με γλαφυρότητα παράξενες ιστορίες, οι οποίες συνεπαίρνουν τους στεριανούς. Είναι ένας παραμυθάς, που ξέρει να φτιάχνει απίθανους μύθους. Ένας διανοούμενος, ο οποίος έχει ζήσει το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του πάνω στα καράβια. Έχει πλήρη γνώση αφενός μεν των σκληρών συνθηκών που αφορούν στη ζωή των ναυτικών, αφετέτρου δε της ιδιαίτερης ναυτικής ορολογίας, η οποία διέπει το έργο του. Διαβάζοντας τον Καββαδία, διαπιστώνουμε πως χρησιμοποιεί με αριστοτεχνικό τρόπο την ελληνική γλώσσα, όπως παραδέχεται και ο Σεφέρης. Δεν υπάρχει περιττή λέξη. Καμία τυχαία έκφραση. Όλα γραμμένα μετά από επίμονη τεχνική επεξεργασία, όλα αποτυπωμένα με εξαιρετική λεπτομέρεια. Όσο κι αν ξενίζουν οι άγνωστες λέξεις ή τα δυσνόητα λεκτικά σχήματα στην αρχή της επαφής με το έργο του, στην συνέχεια συγκινούν και γοητεύουν.
Μετά τον απαραίτητο αυτό πρόλογο, θα έλεγα ότι η συμμετοχή στην συναυλία, αλλά και γενικότερα η επαφή με το έργο του ποιητή, με γοητεύει και με συγκινεί!
Στην παράσταση της 6ης Φεβρουρίου, που φέρει τον τίτλο «Χόρεψε πάνω στο φτερό του καρχαρία», παρέα με δύο σημαντικούς για το ελληνικό τραγούδι καλλιτέχνες, τον Κώστα Θωμαΐδη και τη Ρίτα Αντωνοπούλου, θα κάνουμε μια «βουτιά» στο έργο του ποιητή των «μακρυσμένων ταξιδιών και των γαλάζιων πόντων». Θα τραγουδήσουμε τα σπουδαία του ποιήματα, τα οποία μελοποιήθηκαν από τον Θάνο Μικρούτσικο, τον Γιάννη Σπανό, τον Δημήτρη Ζερβουδάκη και τη Μαρίζα Κωχ.
Επίσης, θα φωτίσουμε ορισμένες σημαντικές πτυχές της ζωής του, που ίσως να μην είναι τόσο γνωστές στο ευρύ κοινό. Ο κόσμος θα έχει την ευκαιρία να δει και ν’ ακούσει δύο ανέκδοτα ποιήματα, γραμμένα από τον εξαίρετο Κύπριο ποιητή Μιχάλη Πασιαρδή, προς τιμήν του ομότεχνου του Νίκου Καββαδία. Τέλος μια ιδιαίτερη στιγμή της παράστασης είναι αυτή που ο ίδιος ο Νίκος Καββαδίας σε μια σπάνια τηλεοπτική εμφάνιση στο Ραδιοφωνικό Ίδρυμα Κύπρου αρχές της δεκαετίας του 1970, απαγγέλει στην κυπριακή διάλεκτο ένα υπέροχο ποίημα του Δημήτρη Λιπέρτη και όχι μόνον.
2. Είδαμε πολλές φορές την ποίηση και την μουσική να γίνονται ένα. Στην περίπτωση του Ν. Καββαδία, πως θεωρείτε ότι το έργο του επηρέασε το μουσικό κόσμο;
Η ποίηση και μάλιστα μια τόσο άρτια γραφή, όπως αυτή του Καββαδία, ανέκαθεν ενέπνεε τους συνθέτες. Έχουμε ευτυχώς πολλά παραδείγματα που το επιβεβαιώνουν και μάλιστα με τον τρόπο που το θέτεις. Το απόλυτα ταιριαστό «πάντρεμα» στίχου και μελωδίας. Θεοδωράκης, Χατζιδάκις, Μαρκόπουλος, Ελύτης, Σεφέρης, Ρίτσος κλπ.
Στον Καββαδία δε, ισχύει η εξής ιδιαιτερότητα. Είναι ο ποιητής που μελοποιήθηκε περισσότερο απ’ όλους, αναλογικά με το συνολικό μέγεθος του έργου του. Πολλά από τα ποιήματά του, όπως το «Πούσι», η «Αρμίδα», «το καραντί» και άλλα, έχουν μελοποιηθεί περισσότερες από μια φορές, με εντελώς άλλη μελωδία και σε διαφορετικές χρονικές περιόδους.
Αξίζει να αναφέρουμε, ότι η πρώτη απόπειρα μελοποίησης του Καββαδία έγινε από την Μαρίζα Κωχ, η οποία ασχολήθηκε εκτενώς με το έργο του ποιητή.
Εκείνος βέβαια που έχει ταυτίσει τ’ όνομά του με τον «ποιητή της θάλασσας», είναι αναμφίβολα ο Θάνος Μικρούτσικος. Χρησιμοποίησε μια προσωπική αισθητική ως προς τις ενορχηστρώσεις, έκανε τις σωστές παρεμβάσεις και περικοπές στο πρωτότυπο κείμενο, χρησιμοποίησε νέους τραγουδιστές και όχι φτασμένους όπως τον Γιάννη Κούτρα, την Αιμιλία Σαρρή και πέτυχε το αδιανόητο. Παρά το αρχικό μούδιασμα και τις αρνητικές κριτικές που δέχτηκε, κυρίως από στενόμυαλους κριτικούς της εποχής, τα τραγούδια αγαπήθηκαν τόσο πολύ από τον κόσμο που απέκτησαν μια απρόσμενη δυναμική κατακτώντας σημαντικές πρωτιές. «Ο σταυρός του νότου» θεωρείται ακόμα και στις μέρες μας ένας από τους εμπορικότερους δίσκους της ελληνικής δισκογραφίας.
3. Σήμερα δεν βλέπουμε να δίνονται τόσες πολλές ευκαιρίες σε Κύπριους καλλιτέχνες. Τι θεωρείται πως θα μπορούσε να γίνει καλύτερα για να βοηθηθούν αυτοί οι άνθρωποι να χαράξουν τον δικό τους δρόμο στον πολιτισμό;
Στην Κύπρο τα τελευταία χρόνια υπάρχει ένας δημιουργικός οίστρος σχεδόν σε όλα τα είδη της τέχνης. Είναι αρκετοί οι συμπατριώτες μας καλλιτέχνες που επιστρέφουν από τις σπουδές τους με πολλά και σημαντικά εφόδια. Η μόρφωση, είναι ένα σημαντικό εργαλείο για να επιτευχθεί η πολυπόθητη εξέλιξη στον τομέα του πολιτισμού. Δεν αρκεί βέβαια μόνον αυτό. Οι καλλιτέχνες έχουν τις ιδέες και τη διάθεση για να παράξουν έργο. Δεν έχουν όμως τα χρήματα. Χρειάζονται οικονομική στήριξη πρωτίστως από το κράτος κι έπειτα από οργανισμούς ή άλλους φορείς που έχουν πόρους και επιθυμούν να συμβάλουν στην παραγωγή αυτού που ονομάζουμε πολιτισμό. Αυτό άλλωστε γινόνταν από την αρχαιότητα. Πάνω απ’ όλα και το έχω ξαναπεί χρειάζεται ένα κοινό όραμα, που όταν υπάρχει γίνονται θαύματα.
4. Μόλις τον περασμένο χρόνο ο μουσικός κόσμος έχασε δύο πολύ μεγάλους καλλιτέχνες, τον Λ. Μαχαιρίτσα και Θ. Μικρούτσικο. Την ίδια στιγμή βλέπουμε τόσο την νεολαία όσο και τους καλλιτέχνες να στρέφονται σε μια μουσική διαφορετικής ποιότητας. Πως νομίζεις η απώλεια μεγάλων καλλιτεχνών και η στροφή σε ένα άλλο μουσικό δρόμο, θα επηρεάσει το μέλλον του καλλιτεχνικού κόσμου;
Εκτός από τον Λαυρέντη Μαχαιρίτσα και τον Θάνο Μικρούτσικο, έφυγαν επίσης ο Μάνος Ελευθερίου και ο Γιάννης Σπάνος. Ήταν μια δύσκολη χρονιά η περσινή. Καλλιτέχνες σπουδαίοι! Άνθρωποι του πνεύματος και σημαντικοί αιμοδότες του καλού τραγουδιού. Είμαι απ’ αυτούς που πιστεύουν, πως αυτού του εκτοπίσματος άνθρωποι μ’ ένα τόσο βαρυσήμαντο έργο δεν φεύγουν ποτέ. Θα είναι παρόντες και θα μας συντροφεύουν μέσα από τα έργα και τις δημιουργίες τους. Στη χαρά ή στη στεναχώρια μας, μα κυρίως στους αγώνες των ανθρώπων για μια καλύτερη ζωή. Αυτός είναι πιστεύω και ο ρόλος του αληθινού καλλιτέχνη.
•Επιμέλεια: Σοφία Λαζαρή Συντακτική Επιτροπή “Ν”
*Συνέντευξη που κυκλοφόρησε στη "Ν" Φεβρουαρίου