Του Στυλιανού Ιωάννου
Μέλος Μορφωτικού Γραφείου Τ.Ο Προοδευτικής Πανεπιστημίου Κύπρου.
45 «ματωμένους» Ιούληδες κλείνουμε φέτος. Τόσοι Ιούληδες, για να μας θυμίζουν «το πρόσωπο του τέρατος» όπως έγραψε ο Μάνος Χατζηδάκις.
Το δίδυμο έγκλημα εις βάρος του λαού και του τόπου μας, δεν είναι ξέχωρο και αποκομμένο από την ιστορική πραγματικότητα. Δεν είναι απλά μεμονωμένες «πράξεις άφρονων» που οδήγησαν σε μια «ειρηνευτική αποστολή» αλλά αντιθέτως, είναι προϊόν μιας μακρόχρονης συνομωσίας και σχεδιασμού από τα ιμπεριαλιστικά κέντρα.
ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΟΥ ΕΓΚΛΗΜΑΤΟΣ
Τα πολλά σχέδια πραξικοπήματος
Ένα συχνό ψέμα που ακούμε από τους απολογητές του Γρίβα και της ακροδεξιάς, στην προσπάθεια τους να δικαιολογήσουν τις επαίσχυντες και προδοτικές ενέργειες, είναι ότι το πραξικόπημα έγινε 6 μήνες μετά τον θάνατο του Γρίβα – «μα ο Γρίβας ήταν νεκρός όταν έγινε το πραξικόπημα»… Η αλήθεια όμως είναι ότι υπήρχαν σχέδια για πραξικόπημα και ανατροπή της νόμιμης κυβέρνησης από πολύ πιο πριν την 15η Ιουλίου 1974. Για του λόγου το αληθές, τα προδοτικά σχέδια επιβεβαιώνει το «Πόρισμα της Βουλής για τον Φάκελο της Κύπρου».
Μέσα σε μια περίοδο αστάθειας και φόβου, την οποία δημιούργησαν η τρομοκρατία και ο τραμπουκισμός του εθνικισμού ένθεν και ένθεν, εκπονούνται τα πραξικοπηματικά σχέδια «Επιχείρησις Σφενδόνη», «Απόλλων», «Γρόνθος», «Ανταπόδοσις», «Τύφων», «Κεραυνός», «Αλώπηξ» και «Νίκη». Όλα σχεδιασμένα από τον ολετήρα Γρίβα και τους συνεργάτες του Γ. Καρούσο, Κροίσο Χ. και Σ. Σύρο.
Ο συνωμοτικός ρόλος των ξένων δυνάμεων
Σε όλη αυτή την περίοδο, πρωταγωνιστικό ρόλο είχαν οι ιμπεριαλιστικοί δάκτυλοι που είτε αποσιωπούσαν τις προδοτικές ενέργειες, είτε τις στήριζαν υλικοοικονομικά. Το αμερικανικό και διχοτομικό σχέδιο «Άτσενσον» είχε κάνει την εμφάνιση του και ταυτόχρονα οι ΗΠΑ-Βρετανία-Τουρκία, πίεζαν προς την αποδοχή του.
Ενδεικτικό της άμεσης ανάμειξης των ιμπεριαλιστών στον διαμελισμό της Κύπρου αλλά και της προδοτικής δράσης του Γρίβα, είναι το απόρρητο τηλεγράφημα του Υφυπουργού των ΗΠΑ Τζωρτζ Μπωλ προς τον διαμεσολαβητή στο κυπριακό Ντην Άτσενσον, το οποίο εμπεριέχεται στο «Πόρισμα της Βουλής για τον Φάκελο της Κύπρου»: «[…] Διαφαίνεται ότι ο Μακάριος έχει το επάνω χέρι στη σχέση με την ελληνική κυβέρνηση. Σύμφωνα με όλα τα δεδομένα, η Αθήνα φοβάται να κινηθεί εναντίον του, εκτός και αν ο στρατηγός Γρίβας είναι διατεθειμένος να αναλάβει αυτή την ευθύνη. Αυτό υποδηλώνει ότι θα πρέπει να κινηθούμε προς την κατεύθυνση επηρεασμού του στρατηγού Γρίβα κάτι που δεν κάναμε ακόμη» (22/08/1964, Απόρρητο τηλεγράφημα 477).
Άμοιροι ευθυνών δεν θα μπορούσαν να είναι οι Βρετανοί πρώην αποικιοκράτες αφού εκτός από την διχοτομική πολιτική του «διαίρει και βασίλευε» που είχαν εφαρμόσει στην Κύπρο, εμπλέκονταν ξανά άμεσα στα εσωτερικά του νησιού. Σε σημείο που και πάλι εμπεριέχεται στον «Φάκελο της Κύπρου», βλέπουμε τηλεγράφημα Βρετανού αξιωματούχου προς τον Υπουργό Εξωτερικών της Αυστραλίας: «Η Βρετανία δεν θα αρνηθεί, εάν τα τουρκικά στρατεύματα καταλάβουν περίπου το 1/3 του νησιού πριν από τη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός» (O.LH13267 2130 21/.7.74 CLA).
Μετρώντας πληγές
H Κύπρος περνούσε διά μέσου μιας ακανθώδους περιόδου αφού οι εθνικιστικοί και παραστρατιωτικοί κύκλοι ποτέ δεν άφησαν τα όπλα, ποτέ δεν εγκατέλειψαν τον ενωτικό και αντικομμουνιστικό τους αγώνα.
Το 1963 κιόλας άρχισαν οι πρώτες δικοινοτικές ταραχές και συνεχίστηκαν (επισήμως) μέχρι το 1967. Οι δολοφονίες αριστερών και δημοκρατικών ανθρώπων, Ελληνοκύπριων και Τουρκοκύπριων, οι βομβαρδισμοί, οι τραμπουκισμοί, οι ένοπλες επιθέσεις και οι βιαιοπραγίες ήταν πλέον καθημερινό φαινόμενο. Απάνθρωπα εγκλήματα που έφερναν τη σφραγίδα του Γεώργιου Γρίβα αλλά και των άλλων εθνικιστικών και παραστρατιωτικών ομάδων που δραστηριοποιούνταν στο νησί.
Η Κύπρος άρχισε ήδη να μετρά ξανά τις πληγές της και μαζί, τα χαμένα της τέκνα που έπεσαν από τα βόλια του φασισμού.
Η κορύφωση του εγκλήματος
Τη δεκαετία του 1970 οι εντάσεις κορυφώνονται και η δημοκρατία απειλείται άμεσα για άλλη μια φορά. Τον Μάρτιο του 1970 γίνεται απόπειρα δολοφονίας του προέδρου Μακαρίου, ενώ την επόμενη χρονιά φτάνει στην Κύπρο ξανά ο Γρίβας και ιδρύει την φασιστική οργάνωση ΕΟΚΑ Β’, με ξεκάθαρο τρομοκρατικό και αντικομμουνιστικό χαρακτήρα.
Οι εκκλήσεις και οι ενέργειες του ΑΚΕΛ για δημιουργία πολιτοφυλακής και ενεργή επαγρύπνηση στις διαφαινόμενες πραξικοπηματικές ενέργειες, δε βρίσκουν ανταπόκριση. Η ΕΟΚΑ Β’ αρχίζει τη δράση της και με τη βοήθεια της ελληνικής Χούντας, οι εξελίξεις για την διενέργεια πραξικοπήματος τροχοδρομούνται. Όπως ανέφερε σε κατάθεση του στην «Εξεταστική Επιτροπή της Βουλής των Ελλήνων» (16-17/12/1986) ο Γ. Μπονάνος, τότε Αρχηγός Ενόπλων Δυνάμεων: «Δεν ξέρω τους λόγους που είχε ο Ιωαννίδης. Είναι όμως γεγονός ότι την ανατροπή του Μακαρίου την είχε στο μυαλό του από το Φεβρουάριο του 1974 και το είχε θέσει παρουσία Ανδρουτσόπουλου, Γκιζίκη και εμού».
Τελικά στις 30 Ιουνίου 1974 λαμβάνεται η απόφαση για τη διενέργεια πραξικοπήματος και δύο εβδομάδες μετά, το «παιδί» των αμερικανο-νατοϊκών σχεδίων παίρνει σάρκα και οστά.
«Ο Αλέξανδρος εισήλθε εις το νοσοκομείο»
Τις πρωινές ώρες της αποφράδας μέρας, τα τανκς είναι ήδη στους δρόμους, κατευθυνόμενα προς το Προεδρικό Μέγαρο, ενώ ταυτόχρονα εκδηλώνονται επιθέσεις εναντίον του ΡΙΚ, του στρατοπέδου του Εφεδρικού Σώματος, του Αρχηγείου Αστυνομίας και του Αεροδρομίου Λευκωσίας. Παρά τις διακηρύξεις των προδοτών για τη δολοφονία του νόμιμου προέδρου, ο Μακάριος με τη συμβολή του ΑΚΕΛ και των πατριωτικών δυνάμεων, καταφέρνει να διαφύγει από το Προεδρικό και να επιζήσει του πραξικοπήματος.
Το «προϊόν» όμως της καθοδηγούμενης προδοσίας, καταφέρνει –έστω προσωρινά- να στεριώσει και πρόεδρος της πραξικοπηματικής κυβέρνησης «ορκίζεται» ο –παλιός γνώριμος, εθνικιστής και τρομοκράτης- Νίκος Σαμψών. Με την προδοτική «κυβέρνηση» να διακηρύττει ως στόχο την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα και με την Τουρκία να θεωρεί την ενέργεια αυτή ως άμεση απειλή προς τους Τουρκοκύπριους, ο δρόμος για την εισβολή και τον διαμελισμό της χώρας μας, είχε ανοίξει.
Της ίδιας μάνας γέννα
Στις 20 Ιουλίου ολοκληρώνεται το δράμα της Κυπριακής Δημοκρατίας με την εισβολή της Τουρκίας. Η Τουρκία είχε ουσιαστικά βρει ανοικτές πόρτες, αφού προς αυτό είχε φροντίσει η πραξικοπηματική «κυβέρνηση».
Οι αριστεροί και δημοκρατικοί γέμιζαν συλλήβδην τις φυλακές μη μπορώντας έτσι να υπερασπίσουν την πατρίδα τους, διάφορες δυνάμεις της Εθνικής Φρουράς είχαν πάρει διαταγή απόσυρσης από τον χώρο τους και ένα αρκετά σημαντικό μέρος του οπλισμού είχε καταστραφεί κατά τις μάχες των προηγούμενων ημερών ή παρέμενε κλειδωμένο σε αποθήκες. Οι πληροφορίες που υπήρχαν για την ανησυχητική και ασυνήθιστη παρουσία τουρκικών δυνάμεων στα ανοικτά της Κύπρου αγνοούνταν, ενώ η Χούντα «καθησύχαζε» την Κύπρο λέγοντας ότι η όλη τουρκική δραστηριότητα αφορά απλώς «στρατιωτική άσκηση».
Τελικά η Τουρκία εισβάλει στη χώρα μας και καταλαμβάνει το 36% των εδαφών της. Χιλιάδες Κύπριοι σκοτώνονται προδομένοι από την τότε ηγεσία του «κράτους» και του στρατού, χιλιάδες προσφυγοποιούνται και εκατοντάδες παραμένουν ως σήμερα αγνοούμενοι. Το δίδυμο έγκλημα άφησε ανεπανόρθωτα ανοικτές πληγές στο σώμα της Κύπρου και τραγικές μνήμες χαραγμένες στη συνείδηση του λαού μας. Στον αντίποδα οι ένοχοι, οι σχεδιαστές και εκτελεστές του εγκλήματος, παραμένουν ατιμώρητοι.
Η ΑΡΙΣΤΕΡΑ ΓΕΝΝΑ ΓΙΓΑΝΤΕΣ
Εκ διαμέτρου αντίθετες προσεγγίσεις
Στις νέες συνθήκες που διαμορφώθηκαν μετά το 1959, η Αριστερά και οι οργανώσεις της στήριξαν το νεογέννητο κράτος και ενέτειναν τη διεξαγωγή του αντι-ιμπεριαλιστικού τους αγώνα, μέχρι την πλήρη ολοκλήρωση της ανεξαρτησίας. Οι βρετανικές βάσεις στο νησί, η Συνθήκη Εγγυήσεων και άλλα διχοτομικά στοιχεία του Συντάγματος καταγγέλλονταν από το κόμμα μας ως απαράδεκτα. Η Αριστερά όμως είχε την πολιτική ωριμότητα να περιφρουρήσει την Κυπριακή Δημοκρατία, παλεύοντας ταυτόχρονα για την πλήρη ανεξαρτητοποίηση της.
Στον αντίποδα, μετά το τέλος της δράσης της ΕΟΚΑ και με την υπογραφή των Συμφωνιών Ζυρίχης-Λονδίνου, η εθνικιστική ελληνοκυπριακή δεξιά επέμενε τυφλά στη γραμμή του ένοπλου αγώνα για την επίτευξη της Ένωσης. Η Κυπριακή Δημοκρατία για αυτούς ήταν ένα ανεπιθύμητο νόθο παιδί και έπρεπε να τορπιλιστεί. Στο ίδιο μήκος κύματος, οι Τουρκοκύπριοι εθνικιστές αποδέχτηκαν την Ανεξαρτησία μόνο ως ενδιάμεσο σταθμό για την οριστική διχοτόμηση του νησιού – για την οποία διεξήγαγαν τη δική τους τρομοκρατική δράση.
Νέος κύκλος αίματος
Η δεκαετία του 1960 και τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 1970, χαρακτηρίζονται από την ένοπλη δράση παραστρατιωτικών οργανώσεων των εθνικιστών των δύο κοινοτήτων. Αρχικά η TMT, οι ομάδες Γρίβα-Γιωρκάτζιη-Σαμψών και μετέπειτα η ΕΟΚΑ Β’, τρομοκρατούν τον κυπριακό λαό και θέτουν ένα νοερό, οριστικό συρματόπλεγμα στο νησί.
Εκτελούν πολίτες αδιάκριτα με την κατηγορία του προδότη ή του «υπόπτου για προδοσία», τραμπουκίζουν και βιαιοπραγούν εις βάρος οποιουδήποτε διαφωνεί με τη δράση τους, λεηλατούν και καταστρέφουν περιουσίες ανθρώπων, απαγάγουν κόσμο και βομβαρδίζουν υποστατικά. Ένας νέος κύκλος αίματος είχε ξεκινήσει από το 1963 και για άλλη μια φορά μετά το 1955-59, η Αριστερά βρέθηκε στο στόχαστρο.
Στόχος η Αριστερά και οι οργανώσεις της
Με την επανέναρξη της τρομοκρατικής υστερίας, η Αριστερά, η μόνη πατριωτική δύναμη που στάθηκε συνειδητά στο ύψος των περιστάσεων, άρχισε να μετρά ξανά νεκρούς. Ένας-ένας τα στελέχη και οι υποστηρικτές της, αρχίζουν να πέφτουν στο βωμό της ελευθερίας. Η Οργάνωση μας, η ΕΔΟΝ, έχασε αρκετά διαλεχτά της στελέχη που υπερασπίστηκαν τη δημοκρατία και την εδαφική ακεραιότητα της Κύπρου κατά το πραξικόπημα και την τουρκική εισβολή. Η δράση της ΕΔΟΝ ενάντια στον φασισμό, τον ιμπεριαλισμό, τις δολοφονίες Αριστερών και υπέρ της δημοκρατίας, είχαν αιματηρό τίμημα. Τίμημα το οποίο πλήρωσε και η Οργάνωση μας, δίνοντας για τον αγώνα της, δεκάδες ηρωομάρτυρες. Δεκάδες γίγαντες που κοίταξαν κατάματα τον φασισμό και δεν φοβήθηκαν.
«…έτυχε να ‘ναι και καλή σοδειά»
Από τα βόλια των δολοφόνων της ΕΟΚΑ Β’, έπεσε ο Θάνος Πελλάκης – μέλος της ΕΔΟΝ και του ΑΚΕΛ. Ο Θάνος απήχθη από την προδοτική οργάνωση και εκτελέστηκε στο λατομείο της Παρεκκλησιάς τον Οκτώβρη του 1973.
Ο Κυριάκος Παπαλάζαρος, μέλος της ηρωικής οικογένειας του ιερέα Παπαλάζαρου, εκτελέστηκε άνανδρα στη Μητρόπολη Πάφου όπου θήτευε, από φρουρό της Μητρόπολης και μέλος της ΕΟΚΑ Β’. Η παρουσία του Κυριάκου εκεί συνέπεσε με το εκκλησιαστικό πραξικόπημα εις βάρος του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου. Η δολοφονία του ήρωα ΕΔΟΝίτη, σαφώς πολιτική, έγινε την 1η Ιουλίου 1974.
Οι Γιώργος Χαραλάµπους, Ανδρέας Θεοδοσίου και Αχιλλέας Κουρτελλής, µέλη της Ε∆ΟΝ, συμπεριλαμβάνονται ανάμεσα στους «τέσσερεις του Άη Γιάννη» - με τον τέταρτο να είναι μέλος του ΑΚΕΛ. Οι τέσσερεις τους δολοφονήθηκαν τη μέρα του πραξικοπήματος στην πλατεία Ακρόπολης στη Λάρνακα, από πραξικοπηματίες ενώ καλούσαν τον λαό σε αντίσταση.
Επιπλέον, την μέρα του προδοτικού πραξικοπήματος βασανίζεται με κτηνώδη τρόπο και εκτελείται στα Πολεμίδια ο ΕΔΟΝίτης Ανδρέας Κέστας, ενώ την επόμενη μέρα στον Άγιο Τύχωνα θα βασανιστούν με επίσης απάνθρωπο τρόπο και θα εκτελεστούν από την ΕΟΚΑ Β’ οι Πάµπος Χριστοφή, Τάσος Χριστοφή, Παντελής Χαραλάµπους (µέλη της Ε∆ΟΝ) και Χριστάκης Κόµπος. Προς υπεράσπιση της νομιμότητας και της δημοκρατίας, θα χάσει τη ζωή του και ο ΕΔΟΝίτης Κωστάκης Ευαγόρου που προηγουμένως είχε συντελέσει στη διάσωση του Προέδρου Μακάριου από την επίθεση στο Προεδρικό Μέγαρο.
Το δέντρο της ελευθερίας και της δημοκρατίας, πότισαν με το αίμα τους κατά την βάρβαρη τουρκική εισβολή οι ήρωες Σωτήρης Παπαλαζάρου, Γεώργιος Κλεάνθους και δεκάδες άλλα μέλη της Οργάνωσης μας. Καθήκον μας όπως κρατήσουμε τη φλόγα της μνήμης τους άσβεστη και τη σημαία του αγώνα για απελευθέρωση και επανένωση του τόπου και του λαού μας, ψηλά. Μόνο τότε οι θυσίες τους θα βρουν αντίκρισμα και η χώρα μας δικαίωση.
Μόνο με το ατσάλωμα των γραμμών του κόμματος και της οργάνωσης μας και την διατράνωση της συνειδητής πολιτικής γραμμής του ΑΚΕΛ στο Κυπριακό, μπορούμε να βλέπουμε το μέλλον του τόπου μας με αισιοδοξία.
«Για τους νεκρούς μας, για τους ζωντανούς. Για τους πόνους και τα δάκρυα μας, για τα σπαθιά και την ψυχή που ακονίζουμε, για την περηφάνια και την άσβηστη μας δόξα. Για τα καμένα σπίτια, για τους κάμπους μας τους ρημαγμένους, την πατρίδα, τον λαό μας, ακόμα λίγο να δουλέψουμε, ακόμα λίγο. Ακόμα λίγο να δουλέψουμε για το Κόμμα μας…»
Τεύκρος Ανθίας
Άρθρο που κυκλοφόρησε στη "Ν" Ιουλίου