Το κρίσιμο ζήτημα του καρκίνου αφορά κάθε άτομο σε εθνικό, ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο. Δυστυχώς όλοι και όλες είναι πιθανόν να έχουμε βιώσει στο οικογενειακό, φιλικό ή ευρύτερο περιβάλλον την αγωνία και τον αγώνα που δίνουν οι ασθενείς με καρκίνο. Έναν αγώνα τεράστιο, δύσκολο, άνισο, επίπονο και με πολλές προκλήσεις, τόσο για τα ίδια τα άτομα όσο και για τα αγαπημένα τους πρόσωπα. Έναν αγώνα που οι άνθρωποι προσπαθούν να βγουν νικητές/τριες στη μάχη για την υγεία και την επιβίωση τους.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας1, το 2020 ο καρκίνος αποτέλεσε την κύρια αιτία θανάτου παγκοσμίως, αντιπροσωπεύοντας σχεδόν δέκα εκατομμύρια θανάτους, δηλαδή ένα στους έξι θανάτους. Στην Κύπρο τα πράγματα δεν φαίνεται να είναι καλύτερα. Σύμφωνα με στοιχεία που εξέδωσε το Αρχείο Καρκίνου Κύπρου2, στην χώρα μας από το 2016 μέχρι το 2019 εντοπίζονται και καταγράφονται κατά μέσο όρο 3.891 νέα περιστατικά καρκίνου όλων των ειδών, ενώ το 2020 καταγράφηκαν 2.232 νέα περιστατικά καρκίνου στους άντρες και 1.846 νέα περιστατικά καρκίνου στις γυναίκες.
Οι αριθμοί αυτοί καταδεικνύουν ολοένα και περισσότερο την ανάγκη ανάπτυξης μιας επικαιροποιημένης Εθνικής Στρατηγικής για τον καρκίνο που θα ευθυγραμμίζει τις δράσεις και θα καθορίζει προτεραιότητες, με στόχο τη μείωση των περιστατικών καρκίνου αλλά και την ολιστική φροντίδα και παροχή υπηρεσιών προς τους ασθενείς.
Ο αγώνας κατά του καρκίνου έχει πολλές δυσκολίες και εμπόδια. Είναι αγώνας για τη ζωή που μπορεί και πρέπει να κερδηθεί το συντομότερο δυνατόν. Είναι αγώνας που απαιτεί στοχευμένο σχέδιο, συνεχείς διαλόγους και κυρίως συντονισμό δράσεων μέσα από τη συνένωση όλων των δυνάμεων. Της επιστημονικής, ιατρικής και ερευνητικής κοινότητας, των ευρωπαϊκών και παγκόσμιων θεσμών, των εθνικών αρχών, των φορέων και οργανισμών και της κοινωνίας των πολιτών. Χρειάζεται συστηματική δουλειά ώστε να ενταθούν και να επιταχυνθούν οι παγκόσμιες, ευρωπαϊκές και εθνικές προσπάθειες σε όλο το φάσμα του καρκίνου: από την πρόληψη και την πρόσβαση σε τακτικούς ελέγχους, έως την έγκαιρη αντιμετώπιση και θεραπεία και φυσικά, για να εξασφαλιστεί ότι τα άτομα θα μπορούν να συνεχίσουν τη ζωή τους χωρίς να υφίστανται διακρίσεις.
Η επιστροφή και η επανένταξη όλων όσων έχουν νικήσει αυτό τον αγώνα στην καθημερινότητα είναι δύσκολη, καθώς υπάρχουν αρκετά εμπόδια που δυσχεραίνουν την επαναφορά στην «προηγούμενη» ζωή τους. Συγκεκριμένα, σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση άνθρωποι που κατάφερναν να κερδίσουν τη μάχη κατά του καρκίνου, καλούνται μετά να παλέψουν για το Δικαίωμα στη Λήθη, καθώς το ιατρικό τους ιστορικό μπορεί να αποτελέσει σημαντικό εμπόδιο στην πρόσβαση τους σε χρηματοοικονομικές και πιστωτικές υπηρεσίες και ιδιαίτερα σε προϊόντα ασφάλισης, κάτι που επηρεάζει σημαντικά την ικανότητα τους να λαμβάνουν δάνεια, καθώς και υπηρεσίες ασφάλισης, ακόμη και μετά από δεκαετίες ύφεσης της ασθένειας.
Οι συνεχείς προσπάθειες που πραγματοποιήθηκαν για τη διαμόρφωση ενός κοινού, ευρωπαϊκού, εναρμονισμένου, κανονιστικού πλαισίου για την προστασία των επιζώντων από καρκίνο και την εξασφάλιση του Δικαιώματος στη Λήθη, δεν διαφάνηκαν προσοδοφόρες, εφόσον η εθνική νομοθεσία είναι αυτή που εξακολουθεί να ρυθμίζει τα κριτήρια αποδοχής της ασφάλισης ζωής ή και υγείας και άλλων ασφαλειών προστασίας πιστώσεων.
Στο πλαίσιο αυτό, το ΑΚΕΛ προσπαθώντας να ανταποκριθεί σε ένα απόλυτα δίκαιο αίτημα της κυπριακής κοινωνίας, τον Οκτώβρη του 2022 έθεσε το θέμα της νομικής κατοχύρωσης του Δικαιώματος της Λήθης για τους καρκινοπαθείς και του δικαιώματος των ασθενών με σπάνιο νόσημα στην ασφάλιση και τη δανειοδότηση, ενώπιον της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Υγείας, ενώ αργότερα προχώρησε σε σχετική κατάθεση Πρότασης Νόμου. Σύμμαχοι του, τα οργανωμένα σύνολα και φορείς που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή, στήριξης, ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης της κοινωνίας για τα θέματα του καρκίνου.
Με την υπογραφή των Γιώργου Λουκαΐδη, Άριστου Δαμιανού και Μαρίνας Νικολάου, το ΑΚΕΛ κατέθεσε πρόταση νόμου για το Δικαίωμα στη Λήθη. Η πρόταση στόχευε ώστε οι ασφαλιστικές εταιρείες, στο πλαίσιο της σύναψης ασφάλισης ζωής προσώπου με ιατρικό ιστορικό καρκίνου, να μη λαμβάνουν υπόψη το εν λόγω ιστορικό, νοουμένου ότι η ασφαλιστική κάλυψη δεν υπερβαίνει τις €300.000 και έχουν παρέλθει δέκα έτη από την ολοκλήρωση της θεραπείας. Παράλληλα, o εμπλουτισμός της πρότασης έγινε με την εισαγωγή ξεχωριστής πρόνοιας για τα άτομα νεαρής ηλικίας. Στην περίπτωση κατά την οποία το άτομο έχει διαγνωστεί με καρκίνο πριν από την ηλικία των 21 ετών, θα πρέπει να έχουν παρέλθει πέντε έτη από την ολοκλήρωση της θεραπείας.
Την πρόταση νόμου υιοθέτησε ομόφωνα η Ολομέλεια της Βουλής των Αντιπροσώπων τον Νοέμβριο του 2023, καθιστώντας την Κύπρο ως ένα πρωτοπόρο -για τους σωστούς πλέον λόγους- κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σε ένα σημαντικό και βαθιά κοινωνικό και ταξικό ζήτημα. Πρόκειται για μια εξέλιξη ορόσημο, καθώς τα άτομα με εμπειρία καρκίνου θα έχουν πλέον την ευκαιρία να επανακαθορίσουν τη ζωή τους χωρίς βαρίδια και έχοντας τη δυνατότητα ισότιμης πρόσβασης σε υπηρεσίες ασφάλισης.
1World Health Organisation, Fact Sheets, Cancer: https://rb.gy/spo99z
2Υπουργείo Υγείας, Στατιστικές, Περιστατικά Καρκίνου όλα τα είδη 1998-2020, Αρχείο Καρκίνου Κύπρου: https://rb.gy/spo99z
Όλγα Μανώρα
Μέλος Κεντρικού Γραφείου Υγείας ΕΔΟΝ
