Του Χριστόφορου Πιτταρά
Μέλος Συντακτικής Επιτροπής «Ν»
Στις 6 Αυγούστου 1945 η ανθρωπότητα αντίκρισε ίσως για πρώτη φορά την πορεία για την αυτοκαταστροφή της. Είχε την αυτοσυνειδησία να κατανοήσει ότι το «μικρό αγόρι»1 που μόλις γνώρισε είναι ένας γίγαντας που μπορεί να την καταπιεί. Τρείς μέρες αργότερα ήρθε «ο χοντρός »2 να επιβεβαιώσει τους φόβους της. Το αποτέλεσμα των «γνωριμιών» αυτών ήταν να «εξατμιστούν» πάνω από 220.000 ζωές ακαριαία, στην πλειοψηφία τους άμαχοι, παιδιά. Αριθμός που όσο ο χρόνος προχωρούσε τόσο και αυτό αυξανόταν ραγδαία.
Η γενιά μας ευτυχώς δεν είχε (τουλάχιστον ακόμη) την ατυχία να αντικρίσει αντίστοιχα αποτρόπαια εγκλήματα. Παρόλα αυτά όμως οι ένοπλες συρράξεις δεν έπαψαν ποτέ να υπάρχουν. Αυτό που φαίνεται να αναβαθμίζεται άμεσα στην εποχή μας είναι αυτό που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε πόλεμος χωρίς εμπόλεμη ζώνη. Αυτό γιατί στον συγκεκριμένο πόλεμο δεν αφορά την εισβολή ενός στρατού σε μια γεωγραφική περιοχή, με συγκεκριμένους νευραλγικούς στόχους και για την εξυπηρέτηση διάφορων (ή καλύτερα συγκεκριμένων οικονομικών) συμφερόντων. Ο πόλεμος αυτός μπορεί να πάρει διαφορετικές μορφές αλλά σχεδόν πάντα βάζει στο στόχαστρο αθώους πολίτες.
Στα πλαίσια αυτά εντάσσονται και οι δύο πρόσφατες επιθέσεις στις ΗΠΑ, στις 4 Αυγούστου. Η μία έγινε στο Τέξας, όπου νεαρός άνοιξε πυρ σε πολυκατάστημα και σκότωσε 21 ανθρώπους και τραυμάτισε 26. Μάλιστα πριν την επίθεση φρόντισε να γνωστοποιήσει μέσα από ένα ρατσιστικό μανιφέστο ότι οι πράξεις του εμφορούνταν από το μίσος προς τους ισπανόφωνους. Η δεύτερη ήταν 13 ώρες μετά στο Οχάιο όπου νεαρός άνοιξε πυρ σε μπαρ σκοτώνοντας 10 άτομα και αφήνοντας περίπου 20 τραυματίες.
Δύστυχως οι επιθέσεις αυτές δεν είναι οι μόνες στις ΗΠΑ. Σύμφωνα με την μη κυβερνητική οργάνωση «Gun Violence Archives» οι mass shooting3 επιθέσεις που καταγράφηκαν από την αρχή της χρονιάς ανέρχονται στις 250. Κάποιες από αυτές (του πρόσφατου παρελθόντος) είναι: τον Ιούνιο του 2016, 49 νεκροί και 50 τραυματίες σε επίθεση σε γκέι κλαμπ στο Ορλάντο, Νοέμβριος του 2017, 58 νεκροί και σχεδόν 500 τραυματίες σε συναυλία στο Λάς Βέγκας, Νοέμβριος του 2017, 26 νεκροί και 20 τραυματίες σε εκκλησία στο Τεξας, Φεβρουάριος του 2018, 17 νεκροί σε γυμνάσιο στην Φλόριντα, Μάιος 2018, 10 νεκροί σε Λύκειο στο Τέξας, Νοέμβριος 2018, 12 νεκροί σε Μπάρ στο Λος Άντζελες, Μάιος του 2019, 12 νεκροί σε δημοσιές υπηρεσίες, Οκτώβριος του 2019, 11 νεκροί σε συναγωγή στο Πίτσμεργκ.
Όπως κάθε φορά που γίνεται ένα παρόμοιο γεγονός στης ΗΠΑ επιστρέφει στο προσκήνιο το ζήτημα της οπλοκατοχής. Σε μια χώρα με περίπου 320 εκατομμύρια πληθυσμό κυκλοφορούν πάνω από 300 εκατομμύρια όπλα. Μόνο κατά την διάρκεια του 2017 οι θάνατοι που προκλήθηκαν από όπλο ήταν 40.000 (συμπεριλαμβανομένων και αυτοκτονιών). Οι συνθήκες που προκαλούν τα φαινόμενα αυτά, όπως και κάθε κοινωνικό φαινόμενο είναι αποτέλεσμα διαφορετικών διεργασιών και της διαλεκτικής σύνδεσης τους. Τα βασικά χαρακτηριστικά τους θα μπορούσαμε να πούμε ότι μπορούν να εντοπιστούν στις οικονομικές συνθήκες που βιώνουν τα τελευταία χρόνια οι ΗΠΑ. Όπου η μεσαία τάξη χάνεται και συμπαρασύρεται προς τα κάτω. Τα κατώτερα στρώματα βρίσκονται σε ακόμα μεγαλύτερη δυσχέρεια και ο αγώνας επιβίωσης είναι η καθημερινότητα τους και για το σύνολο το κοινωνίας το αμερικάνικο όνειρο δεν είναι καν όνειρο. Ταυτόχρονα το σύστημα υγείας τους, ιδιαίτερα μετά την εφαρμογή του Trumpcare4 , αφορά μόνο όσους μπορούν να πληρώσουν άμεσα ή σε ασφαλιστικές εταιρίες, πράγμα που μεγάλο μέρος του πληθυσμού αδυνατεί να κάνει. Ένα βήμα πάρα πέρα η ψυχική υγεία είναι για αυτούς πολυτέλεια.
Είναι επόμενο τα πιο πάνω να εκφράζονται και μέσα από οργή και επιθετικότητα και είναι επίσης επόμενο αυτή η οργή να στραφεί προς το άλλο, το διαφορετικό και το πιο ευάλωτο. Πόσο μάλλον αν αναλογιστούμε ότι η Αμερική έχει μακρά ιστορία στον ρατσισμό, αφού για πολλά χρόνια διατηρούσαν άτυπα την δουλεία (άτυπα γιατί το σύνταγμα που προέκυψε από την αμερικάνικη επανάσταση τη καταργούσε) όπου μέχρι σήμερα μπορεί κάποιος να εντοπίσει την αντανάκλαση της στις ανισότητες που ακόμη βιώνει ο μαύρος πληθυσμός της χώρας. Ρατσισμό που σήμερα αντιμετωπίζουν πέραν των μαύρων και οι μεξικανοί, ισπανόφωνοι και γενικότερα οι μετανάστες. Το πιο πάνω ήρθε να οξύνει ο «πόλεμος κατά της τρομοκρατίας» όπου καθετί διαφορετικό γίνεται αντιληπτό ως ο εχθρός εντός των συνόρων όπως επίσης και η επανεμφάνιση ακραίων ρατσιστικών ομάδων που χαίρουν και την υποστήριξη μερίδας του ρεπουμπλικάνου κόμματος, του κόμματος του Τράμπ δηλαδή.
Αφού είναι τόσο εμφανές το πρόβλημα δικαίως προκύπτει το ερώτημα που η Ουάσιγκτον Ποστ διατύπωνε πίσω στο 2001 «Πώς είναι δυνατόν για τα όπλα να υπάρχει λιγότερο αυστηρή νομοθεσία από τα παιχνίδια;». Μα φυσικά γιατί δεν είναι οικονομικά συμφέρουσα πρόταση, για την οικονομικά άρχουσα τάξη και πιο συγκεκριμένα για το κεφάλαιο που απασχολείται στην βιομηχανία όπλων όπου ο τζίρος του φτάνει μέχρι και 40 δις δολάρια ετησίως. Για να υπερασπιστεί τα συμφέροντα της δημιούργησε την οργάνωση NRA, ουσιαστικά είναι πανίσχυρο λόμπι υπέρ της οπλοκατοχής. Μάλιστα η συγκεκριμένη οργάνωση αυτή την περίοδο στηρίζεται και στηρίζει τον Τραμπ και μάλιστα διάθεσε και 30 εκατομμύρια στην προεκλογική του εκστρατεία. Είναι η οργάνωση αυτή που όποιος διαδηλώνει ενάντια στην ελεύθερη οπλοκατοχή, όπως μαθητές και φοιτητές, τους βαφτίζει κομμουνιστές (έννοια που ταύτισαν με αυτήν του εγκληματία). Είναι οι ίδιοι που υποστηρίζαν ότι όπλα σαν το AR-15 πουλιούνται μαζικά για «ψυχαγωγικούς» σκοπούς. Είναι οι αρχιτέκτονες ενός μέτρου το 2017 όπου διευκολύνεται η εμπορία όπλων σε άτομα με διανοητικά προβλήματα.
Και όταν η εγχώρια οικονομία δεν τους έφτανε πίεζαν την μεταβίβαση στην αρμοδιότητα για τον έλεγχο του εξαγωγικού εμπορίου μη στρατιωτικών μικρών και μεσαίων πυροβόλων, όπλων αμερικανικής κατασκευής, από το Υπουργείο Εξωτερικών στο Υπουργείο Εμπορίου, με ότι αυτό συνεπάγεται στα κριτήρια που θα αξιοποιούνται για τις πωλήσεις. Μετά από αυτό είναι κάτι περισσότερο από αναμενόμενο να ξεκινήσουν οι πιέσεις για απελευθέρωση τον νομοθεσιών και σε άλλα κράτη, πράγμα που ήδη δρομολογείται από την ακροδεξιά κυβέρνηση της Βραζιλίας. Αξίζει να σημειώσουμε ότι οι υποψήφιοι που υποστηρίζει η οργάνωση αυτή έχουν εκλεγεί κατά 80%.
Αναπόφευκτα μας δημιουργείται η απορία πως ένα άρθρο του συντάγματος των ΗΠΑ με ριζοσπαστικό χαρακτήρα, που προνοεί ότι ο λαός δικαιούται να φέρει όπλο και να δημιουργεί λαϊκές πολιτοφύλακες για την προστασία της χώρας από τυραννικό καθεστώς και για την υπεράσπιση του συντάγματος (ενός κειμένου που τουλάχιστο σε επίπεδο αναφορών ήταν πολύ προοδευτικό, ιδιαίτερα την εποχή που είχε συνταχτεί) κατάντησε στις μέρες μας να είναι ένα από τα πιο συντηρητικά μέτρα που στρέφονται ενάντια στο λαό. Η απάντηση δεν θα δοθεί στις γραμμές αυτού του άρθρου, αλλά μπορούμε να κατανοήσουμε την ταξική φύση του κράτους και των νόμων του μέσα από την σκέψη του Λένιν και κυρίως μέσα από το έργο του «Κράτος και Επανάσταση». Επίσης ο Λένιν περίγραψε τις συνθήκες σε παγκόσμιο επίπεδο και αποκρυστάλλωσε τους λόγους που οι βιομηχανίες όπλων είναι τόσο απαραίτητες για τις καπιταλιστικές κοινωνίες μέσα από το έργο του για τον ιμπεριαλισμό5 .
Η απάντηση είναι βέβαια ο ίδιος ο ιμπεριαλισμός. Η ανάγκη των μεγάλων κεφαλαίων των ιμπεριαλιστικών κρατών να επεκτείνουν τις αγορές του σε όλο και μεγαλύτερο μέρος του κόσμου. Που όταν η πίττα της αγοράς δεν μπορεί πλέον να τους «προσφέρει» νέα κομμάτια της πρέπει να πιέσουν για ανακατανομή της και να συγκρουστούν μεταξύ τους. Ένα από τα βασικότερα εργαλεία για να πετύχουν την ανακατανομή προς το συμφέρων τους είναι η ισχύς των όπλων. Είναι στην σκέψη αυτή που ο τρόμος των ατομικών βομβών του 1945 επανέρχεται στο μυαλό. Ιδιαίτερα μετά και τα δυσάρεστα νέα της αναστολής της συμμετοχής της Ρωσίας στην συνθήκης για τα πυρηνικά του 1987.
Η συγκεκριμένη συνθήκη υπογράφτηκε από 190 χώρες και αποτελείται από τρείς πυλώνες: Μη διάδοση, αφοπλισμός και ειρηνική χρήση. Ταυτόχρονα απαγορεύει στα μη αναγνωρισμένα πυρηνικά κράτη να αναπτύσσουν ατομικά όπλα. Έτσι αποτρέπει χώρες από την εμπλοκή στον ανταγωνισμό αυτό. Επιπλέον μια σειρά από χώρες έχουν εγκαταλείψει τα πυρηνικά τους (Χώρες της πρώην ΕΣΣΔ, Νοτιά Αφρική, Ιράκ, Λιβύη, Αργεντινή, Νοτιά Κορέα, Ταϊβάν, Βραζιλία). Η συνθήκη κατάφερε επίσης να μειώσει τον συνολικό αριθμό των πυρηνικών παγκόσμια, από 70.000 που είχε φτάσει την δεκαετία του 1980 σε 15.000 περίπου που υπάρχουν σήμερα.
Εκ των οποίων η Ρωσία διαθέτει περίπου τις 7.010 πυρηνικές κεφαλές, οι ΗΠΑ 6.550, η Γαλλία 300, η Κίνα 270, η Βρετανία 215, το Πακιστάν 140, η Ινδία 130, το Ισραήλ 80 και η Βόρεια Κορέα 15. Αριθμός λίγο κάτω από 3.000 βρίσκονται σε υψηλά επίπεδα ετοιμότητας και μπορούν να εξαπολυθούν άμεσα. Πρέπει να σημειώσουμε ότι το ΝΑΤΟ κρύβει γύρω στις 150 πυρηνικές βόμβες στην Ευρώπη, πιο συγκεκριμένα στο Βέλγιο, Γερμανία, Ιταλία, Κάτω Χώρες και Τουρκία. Πρέπει επίσης να πούμε ότι Ινδία, Πακιστάν και Ισραήλ δεν υπέγραψαν ποτέ την συμφωνία ενώ η Βόρεια Κορέα την εγκατέλειψε το 2003. Για να κατανοήσουμε το μέγεθος του κινδύνου αρκεί να αναλογιστούμε ότι τρεις μόλις πυρηνικές κεφαλές θα μπορούσαν να εξαφανίσουν μια μητρόπολη του μεγέθους της Νεας Υόρκης, ότι ο αριθμός των πυρηνικών κεφαλών ισοδυναμεί σε 3 δισεκατομμύρια τόνους ΤΝΤ (στην ισχύ, άλλη η καταστροφή από την ραδιενέργεια). Η βόμβα στην Χιροσίμα υπολογιζόταν σε 16.000 τόνους ΤΝΤ.
Τα τελευταία χρόνια οξύνθηκε η αντιπαράθεση μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας σχετικά με την συνθήκη με αλληλοκατηγορίες για παραβίαση της και είδη από το 2018 οι ΗΠΑ αποχώρησαν. Πράγμα που ώθησε την Ρωσία να αναστείλει επίσης την συμμετοχή της στις αρχές του 2019. Αυτό θα οδηγήσει τις δύο χώρες σε μια νέα κούρσα εξοπλισμών (ήδη ανακοίνωσαν οι ΗΠΑ ότι θα δαπανήσει περισσότερο από 1 τρις. δολάρια μέχρι το 2040 για να αναβαθμίσει τις πυρηνικές δυνατότητες της) και μια πολύ εύθραυστη ισορροπία που η (πολύ πιθανή) ανατροπή της θα ήταν ολέθρια για τον πλανήτη. Στο ίδιο μήκος κύματος και η συμφωνία ΗΠΑ-Ιράν. Όπου ο Τραμπ αποχώρησε και η Τεχεράνη ενδέχεται να συνεχίσει την ανάπτυξη του πυρηνικού της προγράμματος. Πολύ πιθανό στην εξίσωση να προστεθεί και η Σαουδική Αραβία η οποία προειδοποίησε ότι εάν αποκτήσει το Ιράν πυρηνική βόμβα θα κάνει το ίδιο.
Αναλογιζόμενοι τα πιο πάνω δεν θα πρέπει να μας διαπερνά η απόγνωση και τρόμος αλλά η εγρήγορση και η μαχητικότητα. Τα όπλα στα χέρια των λαών πολλές φορές είναι απαραίτητα για να πάρουν την μοίρα τους στα χέρια τους γιατί «το όπλο της κριτικής δεν μπορεί να αντικαταστήσει την κριτική των οπλών»6 . Όμως όσο τα όπλα και ιδιαίτερα μαζικών καταστροφών είναι στις υπηρεσίες των ιμπεριαλιστών ο λαός σε κάθε χώρα θα πρέπει να αγωνίζεται ακούραστα για να τους περιορίσει. Όπως είδαμε και πιο πάνω η συνθήκη για μεγάλο διάστημα κατάφερε να έχει θετικά αποτελέσματα. Μέχρι σήμερα το Παγκόσμιο Συμβούλιο Ειρήνης αγωνίζεται και πετυχαίνει στόχους προς αυτή την κατεύθυνση. Επομένως τα λόγια αυτά δεν είναι συνθήματα κενού περιεχομένου.
----------------------------
1. Στην ατομική βόμβα στην Χιροσίμα δόθηκε το όνομα Little Boy
2. Στην ατομική βόμβα στην Ναγκασάκι δόθηκε το όνομα Fat Man
3. Ο όρος mass shooting αναφέρεται σε επιθέσεις με τη χρήση πυροβόλων όπλων και τέσσερα ή περισσότερα θύματα.
4. Σύστημα υγείας που εφαρμόζει η κυβέρνηση Τραμπ
5. Ο ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΜΟΣ, ΑΝΩΤΑΤΟ ΣΤΑΔΙΟ ΤΟΥ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ
6. Κ. Μαρξ. ΚΡΙΤΙΚΗ ΤΗΣ ΕΓΕΛΙΑΝΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ.
Άρθρο που δημοσιεύτηκε στη "Ν" Σεπτεμβρίου
