Σε μια εποχή ραγδαίας ανάπτυξης της τεχνολογίας και αλλεπάλληλων τεχνολογικών ανακαλύψεων και επιτευγμάτων, η ανθρωπότητα συνεχίζει να παλεύει για τα αυτονόητα: υγεία, παιδεία, στέγαση, δουλειά με δικαιώματα, ειρήνη. Γιατί, ακριβώς, η τεχνολογία αναπτύσσεται με βάση τα συμφέροντα της αστικής τάξης και όχι της κοινωνίας και των εργαζόμενων μαζών. Οι οποιεσδήποτε νέες τεχνολογικές ανακαλύψεις ενισχύουν το στόχο των μεγάλων επιχειρήσεων, που δεν είναι άλλος από την αύξηση της κερδοφορίας τους. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται τα τελευταία χρόνια και η προώθηση των social media, της Τεχνητής Νοημοσύνης και άλλων ψηφιακών εργαλείων. Μια ανάπτυξη που οδήγησε (σε συνδυασμό με την κρίση του 2008 και με πολιτικές αποφάσεις) σε αλλαγές στην παγκόσμια οικονομία, η οποία βασίζεται πλέον σε μεγαλύτερο βαθμό στον τομέα των υπηρεσιών. Την ίδια ώρα, λόγω των αλλαγών αυτών ενισχύθηκε η παρασιτική φύση της καπιταλιστικής οικονομίας, καθώς οι εταιρείες που ελέγχουν την παγκόσμια οικονομία, είναι οι εταιρείες που κατέχουν λογισμικό και υλισμικό, εφαρμογές και πλατφόρμες που τους επιτρέπουν να συλλέγουν, να εξάγουν και να αναλύουν δεδομένα.[i]

 

Social media, στην υπηρεσία ποιων;

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, τα social media έχουν μετατραπεί πέραν από πεδίο κερδοφορίας των ιδιοκτητών τους, σε πεδίο προώθησης της αστικής ιδεολογίας μέσω της υποκουλτούρας, των fake news, της αποχαύνωσης, της αποπολιτικοποίησης, της αποστασιοποίησης από την κοινωνική ζωή. Λειτουργούν ως ακόμα ένα πεδίο διεύρυνσης του εποικοδομήματος που ενισχύει την ηγεμονία του καπιταλισμού στις συνειδήσεις της κοινωνίας και ιδιαίτερα της νέας γενιάς. Τα social media λειτουργούν και ως ένα μέσο ηλεκτρονικού φακελώματος, καθώς συνειδητά ή ασυνείδητα πολλοί χρήστες τροφοδοτούν το σύστημα με το πολιτικό, κοινωνικού τους προφίλ. Δεν είναι τυχαίες και οι εξατομικευμένες διαφημίσεις που λαμβάνουν οι χρήστες αυτών των Μέσων (βλ. συλλογή, εξαγωγή και ανάλυση δεδομένων).

 

Όσον αφορά την πολιτική ζύμωση, το ευρωπαϊκό περιοδικό Politico, αναφέρει ότι τα social media και ειδικά το TikTok, θα αποτελέσουν (και ήδη αποτελούν) βασικό πεδίο πολιτικής αντιπαράθεσης για τις νέες γενιές ψηφοφόρων. Στην ίδια έρευνα μάλιστα, το Politico τονίζει την κατά παρασάγγας μεγαλύτερη παρέμβαση και επιρροή που ασκεί η ευρωπαϊκή ακροδεξιά στο TikTok [ii]. Δυστυχώς είναι πολλές οι περιπτώσεις ανά το παγκόσμιο που η νεολαία, όχι μόνο πέφτει θύμα παραπληροφόρησης αλλά αναπαράγει συγκαλυμμένη, ακόμα και απροκάλυπτη, ακροδεξιά ή νεοφιλελεύθερη προπαγάνδα μέσω των social media. Επιπρόσθετα, δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που η νεολαία πέφτει στην παγίδα απολίτικων φιγούρων-καρικατούρων που μέσα από το περιεχόμενο που δημιουργούν στα social media, αυτοπαρουσιάζονται ως «σωτήρες». Στην Κύπρο, έχουμε πρόσφατη εκλογική εμπειρία, με τον Φειδία Παναγιώτου να βασίζεται σχεδόν αποκλειστικά για την προεκλογική (και μετεκλογική) δουλειά του στα social media.

 

Εργαλειοποίηση και της ΑΙ

Όσον αφορά την ανάπτυξη της Τεχνητής Νοημοσύνης, αυτή έχει τεθεί ολότελα στην υπηρεσία του Κεφαλαίου. Αντί να οδηγεί σε αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας με ένα κοινωνικό πρόσημο και βελτιστοποίηση των συνθηκών εργασίας, οδηγεί σε μεγαλύτερη εντατικοποίηση της εργασίας, αύξηση της εκμετάλλευσης και στη δημιουργία ελαστικών μορφών εργασίας. Εκεί και όπου εντάσσεται καθολικά στην παραγωγική διαδικασία, δημιουργεί στρατιές ανέργων, ειδικά στις μεγάλες καπιταλιστικές οικονομίες. Μεγαλύτερο θύμα αυτών των αλλαγών αποτελεί κατά κύριο λόγο η νέα γενιά εργαζομένων.

 

Σε γνωσιολογικό επίπεδο, πολλές φορές οι πλατφόρμες Τεχνητής Νοημοσύνης παραθέτουν αμφιλεγόμενες πληροφορίες και γνώσεις, καθώς βασίζονται σε συγκεκριμένες βάσεις δεδομένων. Δημιουργείται, έτσι, ο κίνδυνος εκτεταμένης παραπληροφόρησης στα άτομα που χρησιμοποιούν αυτές τις πλατφόρμες για να αντλήσουν πληροφορίες ή ακαδημαϊκές γνώσεις.

 

Στο σημερινό ιμπεριαλιστικό στάδιο του καπιταλισμού, με τους πολέμους να μαίνονται σε όλο τον κόσμο, η Τεχνητή Νοημοσύνη χρησιμοποιείται για την ανάπτυξη «έξυπνων» οπλικών συστημάτων και πολεμικών μηχανών που αιματοκυλούν τους λαούς. Τέτοια μέσα χρησιμοποιήθηκαν πρόσφατα από το Ισραήλ στη γενοκτονία των Παλαιστινίων στη Γάζα, αλλά και στη γενικότερη επιθετικότητα του στη Μέση Ανατολή.

 

Πέραν από τα πιο πάνω, εφαρμογές Τεχνητής Νοημοσύνης και social media προσφέρουν δυνατότητες δημιουργίας περιεχομένου για εξασφάλιση οικονομικών πόρων. Στο πλαίσιο του καπιταλιστικού συστήματος, αυτές οι δυνατότητες οδηγούν χιλιάδες νέους και νέες και όχι μόνο, σε λογικές εξευτελισμού της ανθρώπινης υπόστασης, εμπορευματοποίηση του σώματος και της σεξουαλικότητας, ακόμα και σε εκπόρνευση.

 

Μέσα σε αυτά τα δεδομένα, πρέπει να απαντήσουμε το ερώτημα: μπορούν τα social media και η τεχνητή νοημοσύνη, να λειτουργήσουν ως ένα πεδίο προώθησης της κοσμοθεωρίας μας και των άμεσων καθηκόντων και διεκδικήσεων των αριστερών, προοδευτικών οργανώσεων και κομμάτων;

 

Η κριτική μας απέναντι σε τεχνολογικές ανακαλύψεις που λειτουργούν ως πεδίο αύξησης της κερδοφορίας των καπιταλιστών αλλά και ως πεδίο ενίσχυσης της αστικής ιδεολογίας, δεν πρέπει να μας οδηγούν στο συμπέρασμα πως δεν μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στον αγώνα της κατάκτησης περισσότερων συνειδήσεων. Είναι γεγονός, για παράδειγμα, στην Ευρώπη πως το 84% των νέων ηλικίας 18 έως 24 ετών βασίζονται για την ενημέρωση τους στα social media. Ακριβώς, είναι μέσα σε αυτό το πλαίσιο που η πλειοψηφία των κοινωνιών στις ευρωπαϊκές χώρες ταυτίστηκαν ή έστω εξέφρασαν τη συμπάθεια τους στον παλαιστινιακό λαό. Γιατί, μέσα από τα social media γνωστοποιήθηκαν μαζικά, έστω και σε καθεστώς λογοκρισίας, τα εγκλήματα του κατοχικού Ισραήλ. Εγκλήματα που εν πολλοίς αποσιωπούνταν από τα παραδοσιακά ΜΜΕ.

 

Άμεσα: αξιοποίηση των νέων Μέσων στον αγώνα μας

Για την ΕΔΟΝ, παρ’ όλους τους περιορισμούς, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορούν να λειτουργήσουν μέσα από τη στοχευμένη χρήση τους σε πεδίο άμεσης επαφής με τα μέλη μας, άμεσης προώθησης της πολιτικής ατζέντας μας, ανά πάσα στιγμή, αλλά και ως πεδίο προπαγάνδας. Είναι πολλές οι περιπτώσεις που η πολιτική και ιδεολογική διαπάλη μεταφέρεται στα social media. Κάποιες φορές μάλιστα τροφοδοτείται και αλληλεπιδρά πρώτα μέσα σε αυτά και μετέπειτα στα παραδοσιακά μέσα.

 

Ως μέσο προπαγάνδας, τα social media μπορούν να λειτουργήσουν υποβοηθητικά στη δουλειά μας, καθώς χιλιάδες νέοι και νέες, μεγάλος αριθμός εκ των οποίων δεν είναι μέλη της ΕΔΟΝ, ακολουθούν και παρακολουθούν τις δράσεις της Οργάνωσης.

 

Το Παγκύπριο Φεστιβάλ Νεολαίας και Φοιτητών, για παράδειγμα, λαμβάνει τα τελευταία χρόνια τεράστια απήχηση μέσω των social media, ενώ κάθε χρόνο είναι όλο και περισσότεροι/ες οι νέοι και οι νέες που λαμβάνουν πληροφόρηση ή αγοράζουν τα εισιτήρια τους μέσω των διαδικτυακών μέσων. Παρόμοια αυξημένη απήχηση λαμβάνουν και οι κινηματικές δράσεις της Οργάνωσης και των μαζικών φορέων της νεολαίας, όπως για παράδειγμα της ΠΣΕΜ.  Σε οργανωτικό επίπεδο, τα social media είναι υποβοηθητικά στην προσπάθεια προσέγγισης νέων κατά την περίοδο της οργανωτικής εξόρμησης. Είναι μερικές δεκάδες ατόμων που οργανώνονται κάθε χρόνο στην ΕΔΟΝ, έχοντας ως πρώτο μέσο επαφής τους με την Οργάνωση τα social media.

 

Όσον αφορά την Τεχνητή Νοημοσύνη, η Οργάνωση μας χρησιμοποιεί τέτοιου είδους εφαρμογές για τη δημιουργία εικόνων, βίντεο και άλλων μέσων προπαγάνδισης. Τέτοιες εφαρμογές τις χρησιμοποιούμε ακόμα και για τη δημιουργία κώδικα για ηλεκτρονικές πλατφόρμες που μας βοηθούν στην αύξηση της παραγωγικότητας μας σε μεγάλες εκδηλώσεις όπως τα φεστιβάλ και τα συνέδρια. Σε πολιτικό επίπεδο, μπορεί να λειτουργήσει ως μοχλός πίεσης των εργαζομένων προς την εργοδοσία στο αίτημα για μείωση του χρόνου εργασίας, καθώς η μελετημένη εφαρμογή της Τεχνητής Νοημοσύνης θα αυξήσει την παραγωγικότητα, χωρίς να επηρεαστούν αρνητικά τα εργασιακά δικαιώματα.

 

Τα ψηφιακά εργαλεία, όπως η Τεχνητή Νοημοσύνη και τα social media, μπορούν να προσφέρουν γνώσεις, ενημέρωση και άλλες δυνατότητες ελαχιστοποιώντας το χρόνο που χρειάζεται για να τις αποκτήσεις. Τέτοιες δυνατότητες θα παραμένουν πάντα στα στενά όρια των συμφερόντων του κεφαλαίου, μέχρι τον κοινωνικό μετασχηματισμό της κοινωνίας. Γιατί, μόνο στο Σοσιαλισμό θα μπορούν τα σύγχρονα τεχνολογικά μέσα να διατεθούν προς όφελος της κοινωνίας και των συμφερόντων των λαϊκών μαζών.

 

Παρόλα αυτά, με δεδομένη τη θέση που κατέχουν στην καθημερινότητα της νέας γενιάς τα σύγχρονα ψηφιακά μέσα, η παρέμβαση μας εκεί είναι καθοριστικής σημασίας. Η αλληλεπίδραση στον ψηφιακό κόσμο δεν θα διαγράψει ποτέ το γεγονός ότι η προσωπική επαφή και η αλληλεπίδραση με τις μάζες στα σχολεία, στα πανεπιστήμια και στους χώρους δουλείας, είναι η πιο σημαντική μορφή πολιτικής δράσης και ζύμωσης. Εντούτοις, αν θέλουμε να αλλάξουμε τους συσχετισμούς δυνάμεων, οφείλουμε να χρησιμοποιήσουμε όλα τα διαθέσιμα μέσα που θα μας επιτρέψουν να μετατρέψουμε τις κοινωνικές διεργασίες και δυναμικές, σε ισχυρή πολιτική δύναμη ανατροπής.