Τα Παγκύπρια Συνέδρια της ΑΟΝ–ΕΔΟΝ ανέκαθεν αποτελούσαν σταθμό στη ζωή και τη δράση της Οργάνωσης, καθώς και στη ζωή και δράση του κινήματος νεολαίας. Βάσει του καταστατικού της ΕΔΟΝ, «ανώτατο όργανο της ΕΔΟΝ είναι το Παγκύπριο Συνέδριο που συγκαλείτε από το Κεντρικό Συμβούλιο της Οργάνωσης κάθε τρία χρόνια». Αποτελεί το χώρο εκείνο, όπου για δύο ολόκληρες ημέρες εκατοντάδες νέοι και νέες από δεκατεσσάρων μέχρι 33 ετών συζητούν ανοιχτά, ελεύθερα και δημοκρατικά για το παρόν και το μέλλον της Οργάνωσης.
Τα Παγκύπρια Συνέδρια αποτελούν την κορύφωση της συλλογικότητας και της ισοτιμίας εντός της Οργάνωσης. Όλα όσα αφορούν την ΕΔΟΝ, οι θέσεις, οι δράσεις, η κατεύθυνση και η αυτοαξιολόγηση της πορείας των τελευταίων χρόνων είναι υπόθεση συλλογική και το κάθε μέλος έχει ισότιμο λόγο και ρόλο. Το Συνέδριο αποτελεί το ανώτατο σώμα στο οποίο θα συζητήσουμε και θα αποφασίσουμε σε συνθήκες πλήρους δημοκρατίας για ό,τι μας αφορά και οι αποφάσεις του είναι δεσμευτικές για το νέο Κεντρικό Συμβούλιο της ΕΔΟΝ, το οποίο επίσης εκλέγεται σε κάθε Συνέδριο.
Όπως κάθε Συνέδριο, το επερχόμενο προσεγγίζεται από το σύνολο της Οργάνωσης ως γεγονός κορυφαίας πολιτικής σημασίας και σπουδαιότητας. Το 21ο Παγκύπριο Συνέδριο συμπίπτει ημερολογιακά με την επέτειο των 80χρονων της ΑΟΝ–ΕΔΟΝ. Τούτων λεχθέντων, οφείλουμε μια αναδρομή στους σημαντικότερους σταθμούς των συνεδρίων της Οργάνωσης.
Συνέδρια Κομμουνιστικής Νεολαίας Κύπρου (ΚΝΚ)
Μετά την απόφαση του 1ου Παγκυπρίου Συνεδρίου του Κομμουνιστικού Κόμματος Κύπρου για συνένωση της μέχρι τότε Μαθητικής, Εργατικής και Γυναικείας Κομμουνιστικής Νεολαίας, ιδρύεται η Κομμουνιστική Νεολαία Κύπρου, της οποίας το 1ο συνέδριο συγκλήθηκε κρυφά και πραγματοποιήθηκε τον Σεπτέμβριο του 1926. Σε όλη της την πορεία, η ΚΝΚ πραγματοποίησε τρία συνέδρια, αφού λόγω της παρανομίας, της καταδίωξης και της φυλάκισης αρκετών στελεχών της ήταν αδύνατο να υπάρχει οργανωτική συνέχεια.
Συνέδρια Ανορθωτικής Οργάνωσης Νεολαίας (ΑΟΝ)
Το φθινόπωρο του 1944 ιδρύεται η ΑΚΕΛική Οργάνωση Νεολαίας, η οποία πραγματοποιεί το 1ο Παγκύπριο Συνέδριο στις 14-15 Ιουλίου 1945 στη Λευκωσία, με 147 αντιπρόσωπους. Πάρθηκε η απόφαση για την ονομασία της οργάνωσης ως Ανορθωτική Οργάνωση Νεολαίας. Το ίδιο συνέδριο ενέκρινε και το καταστατικό της ΑΟΝ, εστιάζοντας την προσοχή στον αντιαποικιακό αγώνα, τον αντιφασιστικό αγώνα για ειρήνη και την πάλη για κοινωνική πρόοδο και σοσιαλισμό. Η ΑΟΝ πραγματοποίησε μέχρι το 1955, όταν τέθηκε εκτός νόμου από τους αποικιοκράτες, πέντε συνέδρια. Η Οργάνωση συνέχισε σε συνθήκες παρανομίας τη δράση της μέχρι το 1959, όταν μέσα στα καινούργια δεδομένα που είχαν διαμορφωθεί, αποφασίστηκε η ίδρυση της ΕΔΟΝ.
Ιδρυτικό Συνέδριο Ενιαίας Δημοκρατικής Οργάνωσης Νεολαίας (ΕΔΟΝ)
Μετά τις συμφωνίες Ζυρίχης–Λονδίνου και με τις οργανώσεις του Λαϊκού Κινήματος να βρίσκονται σε καθεστώς παρανομίας, έγινε αντιληπτή η ανάγκη για μαζικοποίηση και νόμιμη έκφραση του αριστερού, δημοκρατικού, νεολαιίστικου κινήματος. Στις 12 Απριλίου 1959, 1506 εκπρόσωποι της προοδευτικής νεολαίας, προχώρησαν στην ίδρυση της ΕΔΟΝ.
Συνέδρια σταθμοί στην ιστορία της ΕΔΟΝ
Στις 18-19 Oκτωβρίου 1959 συνήλθε το 1ο Παγκύπριο Συνέδριο της EΔON. Το συνέδριο εγκρίνει το πρώτο καταστατικό της ΕΔΟΝ. Χαρακτηριστικό του κλίματος μέσα στο οποίο πραγματοποιήθηκε, ήταν ότι οι αποικιακές αρχές αρνήθηκαν να θεωρήσουν τα διαβατήρια των εκπροσώπων των Kομμουνιστικών Nεολαιών της EΣΣΔ και της ΛΔ της Kίνας. Το 2ο Παγκύπριο Συνέδριο έλαβε χώρα στις 12-13 Νοεμβρίου 1960. Ιστορική στιγμή αποτελεί ότι για πρώτη φορά προβάλλεται το σώμα των EΔONοπούλλων.
Στο 6ο Παγκύπριο Συνέδριο πραγματοποιήθηκε στις 9-10 Δεκεμβρίου 1972, μέσα στη σκληρή και δύσκολη προπραξικοπηματική περίοδο, όπου η παράνομη, προδοτική και εγκληματική δράση της EOKA B’ υπονόμευε την ανεξαρτησία της Κύπρου και καταδίωκε τους αριστερούς και δημοκρατικούς πολίτες. Το 7ο Παγκύπριο Συνέδριο συνήλθε στις 10-11 Απριλίου 1976. Αποτέλεσε το πρώτο συνέδριο της Οργάνωσης μετά τα τραγικά γεγονότα του 1974. Με κεντρικό σύνθημα «Όλοι και όλα στον αγώνα για ανεξάρτητη, κυρίαρχη, εδαφικά ακέραιη, αδέσμευτη και αποστρατικοποιημένη Kύπρο», οι 800 σύνεδροι καταδίκασαν το δίδυμο έγκλημα κατά της Κύπρου και τον ιμπεριαλισμό και απαίτησαν την διεθνοποίηση του Κυπριακού, την εσωτερική ενότητα και την κάθαρση του κρατικού μηχανισμού.
Επόμενα συνέδρια σταθμοί ήταν το 11ο Παγκύπριο Συνέδριο της ΕΔΟΝ που πραγματοποιήθηκε στις 27-29 Νοεμβρίου 1992. Ήταν το πρώτο Συνέδριο μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης. Όπως τονίστηκε κατά τις εργασίες του συνεδρίου, η διάλυση της ΕΣΣΔ «αποτελεί για το παγκόσμιο αριστερό κίνημα ένα πισωγύρισμα και μια σημαντική οπισθοχώρηση». Στην συνέχεια, σημειώνει πως αυτό «δεν σημαίνει και ταυτόχρονα κατάρρευση των Σοσιαλιστικών ιδανικών». Επίσης, κατά το 11ο συνέδριο αποφασίστηκε η λειτουργία του φοιτητικού τμήματος της ΕΔΟΝ υπό τη μορφή Επαρχιακής Οργάνωσης. Με τη συμμετοχή τουρκοκυπριακών οργανώσεων νεολαίας για πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια, το 14ο Παγκύπριο Συνέδριο της ΕΔΟΝ πραγματοποιήθηκε στις 2-4 Ιανουαρίου 2004.
Το 16ο Παγκύπριο Συνέδριο έλαβε χώρα στις 2-4 Ιανουαρίου 2010. Το συνέδριο ήταν καταστατικό, με τη δημιουργία του Τμήματος Νέων Εργαζομένων, ενώ ασχολήθηκε με δύο εξειδικευμένες θεματικές ενότητες: «το κυπριακό πρόβλημα» και «η δράση και η δουλειά μας στους Νέους Εργαζόμενους».
Το 21ο Παγκύπριο Συνέδριο της ΕΔΟΝ, που λαμβάνει χώρα στις 4-5 Ιανουαρίου, αποτελεί σταθμό στη μαζικοποίηση της Οργάνωσης, αφού το φετινό κλείσιμο της Οργανωτικής Εξόρμησης βρίσκει την Οργάνωση μας σε ότι αφορά αριθμό μελών, σε υψηλό δεκαετίας. Το 21ο Συνέδριο της Οργάνωσης, πρέπει να θέσει τις βάσεις για για πλήρη οργανωτική ανάκαμψη.
Άγγελος Δημητρίου
Μορφωτικό Γραφείο Κ.Σ. ΕΔΟΝ