Με αφορμή την Εαρινή Σύνοδο του ΝΑΤΟ το καλοκαίρι του 1971, η οποία αποτέλεσε σταθμό για το μέλλον της Κύπρου, σε συνάρτηση με τα 50 χρόνια από τα μαύρα γεγονότα του 1974, αποφασίσαμε να ανατρέξουμε σε ένα ιστορικό γεγονός που αφορά στην Κύπρο και το αιματοβαμμένο ΝΑΤΟ.
Η ίδρυση του ΝΑΤΟ το 1949 αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά ιστορικά γεγονότα του 20ού αιώνα και σηματοδοτεί την ανεπίσημη έναρξη του Ψυχρού Πολέμου. Ο κύριος στόχος της Συμμαχίας ήταν η ενίσχυση των καπιταλιστικών-ιμπεριαλιστικών κυβερνήσεων στα κράτη-μέλη της, σε μια περίοδο όπου το εργατικό κίνημα βρισκόταν σε άνοδο, ώστε να σταθούν αντίβαρο στην ολοένα και μεγαλύτερη επιρροή των σοσιαλιστικών χωρών. Παράλληλα, την ίδια εποχή οι Ηνωμένες Πολιτείας εκπόνησαν το Σχέδιο Μάρσαλ το οποίο στόχευε στην οικονομική ανασυγκρότηση των χωρών της Δυτικής Ευρώπης - στην πραγματικότητα όμως, το Σχέδιο αποσκοπούσε στην περαιτέρω εξάρτηση αυτών των χωρών από τις ίδιες τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η Σοβιετική Ένωση, με τη σημαντική συμβολή της στη συντριβή του ναζισμού-φασισμού στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, είχε αυξήσει το κύρος της στους λαούς όλου του κόσμου και με την υποστήριξή της, τα επαναστατικά κινήματα επικράτησαν σε μια σειρά χώρες.
Από τη δεκαετία του 1950, το ΝΑΤΟ είχε επιδείξει σημαντικό ενδιαφέρον για την Κύπρο. Μην ξεχνάμε πως τρία από τα 15 μέλη του είχαν ενεργό ρόλο στα τεκταινόμενα στην Κύπρου: η Βρετανία, η Ελλάδα και η Τουρκία. Η Βρετανία, ως ένα από τα 12 ιδρυτικά μέλη του ΝΑΤΟ και «ιδιοκτήτρια» του νησιού, είχε βασικό ρόλο. Η Ελλάδα και η Τουρκία κατά την διάρκεια εκείνης της περιόδου, εκπροσωπούσαν de facto τους Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους λειτουργώντας ως «μητέρες πατρίδες». Εκείνη την περίοδο ξεκίνησε μια μεγάλη ανησυχία στις τάξεις του ΝΑΤΟ λόγω του Κυπριακού. Το μέλλον της Κύπρου επηρέαζε άμεσα τη νοτιοανατολική πτέρυγα της Συμμαχίας και συνεχίζει να την επηρεάζει μέχρι και σήμερα.
Η ανεξαρτησία της Κυπριακής Δημοκρατίας το 1960 δεν ήρθε χωρίς αντάλλαγμα και ούτε ως χάρη προς τον κυπριακό λαό. Εξάλλου, δεν θα μπορούσε να είναι αλλιώς, διότι από τη δημιουργία της Κυπριακής Δημοκρατίας, η Βρετανία είχε κυριαρχικά δικαιώματα στην Κύπρο μέσω των στρατιωτικών βάσεων που είχε αποκτήσει. Ακόμη, τόσο η Ελλάδα με την ΕΛΔΥΚ όσο και η Τουρκία με την ΤΟΥΡΔΥΚ, διατηρούσαν στρατιωτικά στρατεύματα στο νησί με σκοπό την «εγγύηση της εδαφικής ακεραιότητας και σταθερότητας» της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Η παρουσία τέτοιων στρατευμάτων και οι συνεχείς εντάσεις μεταξύ των δύο κοινοτήτων δημιούργησαν μια κατάσταση «πονοκέφαλου» για τους ιμπεριαλιστές του ΝΑΤΟ, το οποίο έβλεπε την Κύπρο ως κρίσιμο σημείο στον στρατηγικό σχεδιασμό της Συμμαχίας στην ανατολική Μεσόγειο. Το εμπόδιο αυτό θα μπορούσε να αποφευχθεί από μια ανατροπή του τότε Αρχιεπίσκοπου Μακάριου, τη διχοτόμηση της Κύπρου και τον διαμοιρασμό της στους δυο νατοϊκούς ετέρους. Μην ξεχνάμε πως εκείνη την περίοδο η Ελλάδα ήταν υπό τον έλεγχο της Χούντας τον Συνταγματαρχών, η οποία έλεγχε μέσω αξιωματικών της την Εθνική Φρουρά, ενώ σαφή επιρροή ασκούσε και στην ΕΟΚΑ Β.
Αυτή η ευκαιρία φαίνεται να είχε προκύψει στην Εαρινή Σύνοδο του ΝΑΤΟ το 1971 στη Λισαβόνα. Για τη Σύνοδο έχουν γραφτεί πολλά, τόσο για την επίδραση του Ψυχρού Πολέμου εκείνη την περίοδο όσο και για τις άτυπες συμφωνίες πίσω από κλειστές πόρτες μεταξύ των Υπουργών Εξωτερικών της Ελλάδας και της Τουρκίας, υπό την επίβλεψη του Σίσκο (Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ) στο πραξικόπημα και την εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο.
Μετά τη συμφωνία μεταξύ Οσμάν Ολτζάι και Ξανθόπουλου Παλαμά για διαμοιρασμό του νησιού, όπως μετέφεραν Αμερικανοί δημοσιογράφοι, δόθηκε το πράσινο φως στον Γρίβα να επιστρέψει στην Κύπρο, σε περιοχή ελεγχόμενη από τις Βρετανικές Βάσεις μάλιστα, για να ιδρύσει την ΕΟΚΑ Β’.
Οι ενέργειες των ΝΑΤΟϊκών συμμάχων εκείνη την εποχή αποδεικνύουν τον ρόλο των ιμπεριαλιστών στην τραγωδία της Κύπρου, οι οποίοι βρήκαν ως κατάλληλους εκτελεστές τη Χούντα και την ΕΟΚΑ Β’. Μόνο «άφρονες» δεν ήταν, όσοι έστρεψαν τα όπλα ενάντια στη δημοκρατία, ανοίγοντας την κερκόπορτα στον Αττίλα και υλοποιώντας τους σχεδιασμούς των Κίσσινγκερ και Λουνς, πάντα στο πλαίσιο του αντικομμουνισμού και των δικών τους σχεδιασμών στη Μέση Ανατολή.
Η ιστορία της Κύπρου διδάσκει πόσο καταστροφική μπορεί να είναι η ιμπεριαλιστική, έξωθεν παρέμβαση σε έναν λαό που αγωνίζεται για την ανεξαρτησία του. Δυστυχώς, από τις Συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου η Κύπρος ήταν αλυσοδεμένη στα ΝΑΤΟϊκα συμφέροντα, τα οποία καταπάτησαν την ελευθερία και τη δημοκρατία στον τόπο και επέφεραν τις επιπτώσεις που ζούμε σήμερα. Επιπτώσεις, οι οποίες συνεχίζονται, όπως μαρτυρεί η μακροχρόνια διαίρεση των δυο κοινοτήτων, μετά την τουρκική εισβολή.
Δυστυχώς, εν έτει 2024 υπάρχουν ακόμα Κύπριοι πολιτικοί ηγέτες που προστάζουν για την ένταξη της Κύπρου στο ΝΑΤΟ, ξεχνώντας την αιματηρή σχέση που μας συνδέει. Στην εποχή μας, οφείλουμε να αντλήσουμε διδάγματα από αυτές τις θλιβερές σελίδες της ιστορίας μας και να αγωνιστούμε για έναν κόσμο όπου η αλληλεγγύη, η ισότητα και η δικαιοσύνη θα επικρατήσουν πάνω από τις ιδιοτελείς επιδιώξεις των ιμπεριαλιστών.
Χρίστος Ελ Χαττάπ
Συντακτική Επιτροπή «ν»
