Παρόλο που η άνιση κατανομή του πλούτου είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός που εντείνεται, - με τους πλούσιους να γίνονται πλουσιότεροι και τους φτωχούς φτωχότεροι - το θέμα παραμένει μακριά από τη δημόσια συζήτηση, τόσο ανάμεσα στην κοινωνία, όσο και στην πολιτική σκηνή. Τα τελευταία χρόνια, η βιβλιογραφία εμπλουτίστηκε με αρκετές μελέτες που ασχολούνται με το συγκεκριμένο ζήτημα και τις μακροπρόθεσμες τάσεις στη συσσώρευση πλούτου. Σε μια σχετικά πρόσφατη μελέτη αναφέρεται, από δεδομένα που αφορούν την Ευρώπη, την Κίνα και τις Ηνωμένες Πολιτείες μαζί, πως το πλουσιότερο 1% αύξησε το μερίδιο του από 28% που ήταν τη δεκαετία του 1980, σε 33%, ενώ το φτωχότερο 75% απώλεσε 10% από τον πλούτο που είχε μέσα σε αυτή την περίοδο1. Πιο συγκεκριμένη αναφορά γίνεται για τις ΗΠΑ όπου το πλουσιότερο 1% το 2016 κατείχε περίπου 40% του πλούτου της χώρας, από 25-30% που είχε στη δεκαετία του 1980. Είναι σημαντικό να σημειωθεί στο σημείο αυτό πως σε μια παγκόσμια κοινωνία-οικονομία, γίνεται όλο και πιο δύσκολο να μετρηθεί ο πλούτος των πιο πλούσιων νοικοκυριών, κυρίως λόγω της συμβολής του μεγάλου “υπεράκτιου τομέα διαχείρισης πλούτου” (offshore wealth management sector) που αναπτύχθηκε στις τελευταίες δεκαετίες του προηγούμενου αιώνα, αφού έκανε δύσκολη την καταμέτρηση ορισμένων τύπων πλούτου1.
Ενώ για παράδειγμα, οι κατά καιρούς μελέτες και τα στατιστικά στοιχεία που δημοσιεύονται για το υπαρκτό και σοβαρό πρόβλημα της ανισότητας στην αμοιβή και των διακρίσεων εις βάρος των γυναικών στην αγορά εργασίας, συζητούνται και προβάλλονται τόσο στα “mainstream media”, όσο και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, δεν παρατηρείται κάτι αντίστοιχο για την άνιση κατανομή του πλούτου. Όπως αναφέρεται και από τους Chancel et al. (2022), ενώ στην εποχή που ζούμε υπάρχουν διαθέσιμα πολύ πλούσια δεδομένα σχετικά με το συγκεκριμένο θέμα, δεν έχουμε τη θεμελιώδη γνώση γύρω από την ανισότητα και το μέγεθος της. Τόσο στην χώρα μας, όσο και στον υπόλοιπο κόσμο, η πολιτική συζήτηση γίνεται γύρω από στατιστικά στοιχεία που αφορούν κυρίως την οικονομική ανάπτυξη και πως αυτή εξελίσσεται μέσα στον χρόνο, ενώ η κατανομή του πλούτου που παράγεται συχνά αγνοείται. Το ποιοι κερδίζουν και ποιοι χάνουν, αλλά και πόσα, από μια οικονομική πολιτική είναι καίριας σημασίας και η μη πρόσβαση σε αυτή την πληροφόρηση περιορίζει τη δημοκρατία. Αποτελούν σημαντικό δημόσιο όφελος τόσο τα δεδομένα που αφορούν τον πλούτο και το εισόδημα, όσο και άλλες κοινωνικοοικονομικές ανισότητες, και απαιτείται να ενισχυθεί η προβολή και η χρήση τους2.
Μια πλούσια πηγή δεδομένων είναι η World Inequality Database3 που αναφέρει στην ιστοσελίδα της πως έχει ως στόχο να δώσει ανοιχτή και εύκολη πρόσβαση σε στοιχεία και πληροφορίες που αφορούν την ιστορική εξέλιξη της κατανομής του πλούτου και του εισοδήματος στον πλανήτη, τόσο εντός κάθε χώρας, όσο και μεταξύ χωρών. Χρησιμοποιώντας τα δεδομένα που παρέχονται σε αυτή τη βάση δεδομένων μπορούμε να αναλύσουμε τόσο την ανισότητα πλούτου και εισοδήματος στην χώρα μας, όσο και στην Ευρώπη και στον υπόλοιπο κόσμο.
Παρατηρώντας το ποσοστό του πλούτου που κατέχει το πλουσιότερο 1% στην Κύπρο, εντοπίζεται μεγάλη αύξηση από το 2006 στο 2007, καθώς και μετά το 2014. Πιο συγκεκριμένα, το ποσοστό πλούτου που κατείχε αυτή η ομάδα του πληθυσμού ήταν 22% το 2014, ενώ το 2021 ανήλθε στο 32%. Αντίστοιχα, σε αυτή την περίοδο στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η μέση τιμή ήταν σταθερά λίγο κάτω από 26%.
Tο μερίδιο από τον πλούτο που κατείχε το φτωχότερο 50% της Κύπρου μειώθηκε σημαντικά την τελευταία δεκαετία, πέφτοντας από 8% στο 4%, προσεγγίζοντας τον μέσο όρο της Ε.Ε., που μέσα σε αυτή την περίοδο ήταν κοντά στο 3.5%, με μικρές διακυμάνσεις.
Κλίνοντας, το Pie Chart που ακολουθεί συνοψίζει τη μεγάλη εικόνα της κατανομής πλούτου σε ολόκληρο τον πλανήτη για το 2021, με το 50% του πληθυσμού να κατέχει μόλις το 2% του συνολικού διαθέσιμου πλούτου!! Την ίδια ώρα που ο πρώτος από τους 17 Στόχους του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη έως το 2030, είναι η εξάλειψη της ακραίας φτώχειας για όλους τους ανθρώπους παντού4.
1Zucman, G., 2019. Global wealth inequality. Annual Review of Economics, 11, pp.109-138.
2https://wid.world/wid-world/
3Chancel, L., Piketty, T., Saez, E. and Zucman, G. eds., 2022. World inequality report 2022. Harvard University Press.
4 Στόχος 1: Μηδενική Φτώχεια. Ηνωμένα Έθνη. Retrieved Φερβουάριος 20, 2023, from https://unric.org/el/%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%87%CE%BF%CF%83-1-%CE%BC%CE%B7%CE%B4%CE%B5%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%B7-%CF%86%CF%84%CF%89%CF%87%CE%B5%CE%B9%CE%B1/
Ιωάννης Κούτρας
BSc Accounting & Finance
MSc Banking & Risk
MSC Data Science