Η επένδυση στην επιστημονική εξέλιξη αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της μαρξιστικής- λενινιστικής κοσμοθεωρίας καθώς μέσα από αυτή ο άνθρωπος μπορεί να παράξει γνώση που θα του βελτιώσει στο έπακρο το βιοτικό του επίπεδο. Οι σοσιαλιστικές χώρες πέραν από τα τεράστια επιτεύγματα σε τομείς όπως η παιδεία, η υγειά, τα εργασιακά δικαιώματα και ο αθλητισμός, ασχολήθηκαν στα πλαίσια της έμφασης που δόθηκε στην ανάπτυξη των επιστήμων και με την εξερεύνηση του διαστήματος, αξιοποιώντας το τελευταίο ως ένα πεδίο έρευνας που διευρύνει τους ανθρώπινους ορίζοντες.
Η Σοβιετική Ένωση συγκεκριμένα, ήταν η χωρά που πρωτοπόρησε στην μελέτη του διαστήματος ξεπερνώντας κατά πολύ τις δυτικές καπιταλιστικές χώρες. Αυτές έβλεπαν το διάστημα ως ένα ακόμη εργαλείο για να εξυπηρετήσουν τα συμφέροντα του μεγάλου κεφαλαίου, στοχεύοντας ουσιαστικά στον «εποικισμό» της σελήνης, που αυτό όμως δεν έδειχνε με πρακτικό τρόπο πως θα αυξήσει την κερδοφορία του, επομένως και δεν ήταν άξιο επενδύσεων.
Στις 4 Οκτώβρη 1957 η Σοβιετική Ένωση έσπαγε πρώτη και για πρώτη φορά, τα δεσμά της βαρύτητας του πλανήτη μας, στέλνοντας σε τροχιά πάνω από την υδρόγειο τον πρώτο τεχνητό δορυφόρο, τον «Σπούτνικ-1» γεγονός που συγκλόνισε όλο τον κόσμο, ως ένα εκπληκτικό επιστημονικό - τεχνολογικό επίτευγμα που άνοιγε νέους ορίζοντες στην ανθρωπότητα. Σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα η ΕΣΣΔ εκτοξευσε ακόμα 2 δορυφόρους σπουτνικ όπου στον ένα εξ αυτών επέβαινε η Λάικα, ένας σκύλος που αποτελεσε το πρώτο ζώο που μπήκε σε διαστημική τροχιά.
Το μεγαλύτερο επίτευγμα στο διάστημα του πρώτου εργατικού κράτους στον πλανήτη ήταν αδιαμφισβήτητα η πτήση «Vostok 1» η οποία έμελλε να αφήσει ανεξίτηλο το στίγμα της στην ιστορία του 20ου αιώνα. Ήταν η πρώτη επανδρωμένη πτήση στο διάστημα που έλαβε χωρά στις 12 Απρίλιου 1961 με τον κοσμοναύτη Γιούρι Γκαγκάριν να επιβαίνει για 108 λεπτά κάνοντας μια πλήρη περιστροφή γύρω από την γη σε ύψος 302 χιλιομέτρων και με ταχύτητα 30000 την ώρα. Ενώ οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοι τους σπαταλούσαν χρήματα και ανθρώπινο δυναμικό πραγματοποιώντας ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις, η Σοβιετική Ένωση, ένα κράτος με λιγότερο από μισό αιώνα ζωής έκανε άλματα προόδου και στην εξερεύνηση του διαστήματος.
Οι Σοβιετικοί δεν έμειναν όμως μόνο ως εκεί αλλά οι επιστήμονες προχώρησαν ακόμη ένα βήμα πιο μπροστά. Συγκεκριμένα οι κοσμοναύτες Αντριάν Νικολάγιεφ και Πάβελ Ποπόβιτς πραγματοποιούν την πρώτη διπλή πτήση. Ο «Vostok - 3» του Νικολάγιεφ εκτοξεύτηκε στο διάστημα στις 11 Αυγούστου του 1962, μια μέρα πριν από το «Vostok - 4» του Πόποβιτς, αλλά και οι δύο πραγματοποιούν τις περιστροφές τους σε σχεδόν ταυτόσημες τροχιές, σε απόσταση που κυμαίνεται μεταξύ τριών και χιλίων μιλίων. Σημαντικά βήματα έγιναν όμως και στο μέτωπο των διαπλανητικών πτήσεων. Το Νοέμβρη του 1962, η ΕΣΣΔ ανακοινώνει την εκτόξευση προς τον Άρη του διαστημικού παρατηρητηρίου «Άρης- 1». Ήταν η πρώτη πετυχημένη εκτόξευση διαστημοπλοίου με προορισμό άλλον πλανήτη.
Σαφέστατα οι δυτικές χώρες επένδυαν και αυτές πόρους για την μελέτη του διαστήματος. Τον Ιούλη του 1962 τίθεται σε τροχιά από τους Αμερικανούς ο τηλεπικοινωνιακός δορυφόρος «Τέλσταρ», ο οποίος πραγματοποιεί σειρά επιστημονικών πειραμάτων και την πρώτη μετάδοση ζωντανής τηλεοπτικής εικόνας από τις ΗΠΑ στην Ευρώπη. Ενώ το Δεκέμβρη του ίδιου έτους, οι ΗΠΑ στέλνουν στην Αφροδίτη το «Μάρινερ - 2», το πρώτο διαστημόπλοιο που μελετά αυτόν τον πλανήτη, πολλαπλασιάζοντας μέσα σε λίγες ώρες τις γνώσεις μας για τον παράδοξο γείτονα. Η καίρια διαφορά όμως με την ΕΣΣΔ ήταν ότι αυτές είχαν ως προτεραιότητα να καπηλευτούν το διάστημα για να επωφεληθεί όσο το δυνατό περισσότερο το μεγάλο κεφάλαιο. Επιπλέον την περίοδο του ψυχρού πολέμου, οι ΗΠΑ αξιοποιούσαν το διάστημα για να οξύνουν τον ανταγωνισμό με την ΕΣΣΔ και να αναπαράγουν αντικομουνιστική ρητορική. Χαρακτηριστική ήταν η δήλωση του τότε αντιπροέδρου και μετέπειτα προέδρου των ΗΠΑ Λίντο Τζόνσον ο οποίος την περίοδο που εκτοξευτήκαν οι Σπούτνικ είπε πως «Δεν θα ήθελα να πάω για ύπνο κάτω από ένα κομμουνιστικό φεγγάρι».
Είναι λοιπόν φανερό ότι οι μεγάλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις δεν αντιλαμβάνονται το διάστημα ως ένα χώρο που μπορεί να προχωρήσει η εξερεύνηση και η αξιοποίηση τους προς όφελος ολόκληρης της ανθρωπότητας. Αντίθετα το μετατρέπουν ως ένα ακόμη πεδίο διττού ανταγωνισμού, αφενός για την κερδοφορία, που είναι και η βάση της καπιταλιστικής οργάνωσης της κοινωνίας και αφετέρου μέσα στα πλαίσια του ανταγωνισμού του ψυχρού πολέμου.
Εδώ βρίσκεται και η μεγαλύτερη αντίθεση σε σχέση με την σοσιαλιστική οργάνωση της κοινωνίας. Πιο συγκεκριμένα προτεραιότητα δεν έχει το κέρδος που θα αποκομίσει από την διαδικασία (για τον καπιταλιστή που θα το ιδιοποιηθεί σε μια καπιταλιστική κοινωνία) αλλά το όφελος που θα προσφέρει στο σύνολο της κοινωνίας. Η απελευθέρωση των παραγωγικών δυνάμεων από την υστερική εμμονή της ατομικής ιδιοποίησης του κέρδους είναι η κινητήριος δύναμη που ξεκλειδώνει την ορμή τους και τους προσφέρει την δυνατότητα να γιγαντωθούν προς όφελος του συνόλου της κοινωνίας.
Αντρέας Χήρας
Τ.Ο. ΕΔΟΝ Παν. Κύπρου